0-9
A
akcept
Podpis trasata na wekslu trasowanym, stwierdzający przyjęcie weksla. Przyjęcie weksla oznacza się zazwyczaj wyrazem przyjęty. Trasat przyjmując weksel zobowiązuje się do zapłacenia weksla w terminie. Posiadacz weksla nie ma obowiązku przedstawiania weksla trasowanego do przyjęcia, ma tylko takie uprawnienia. Przedstawienie weksla trasowanego do przyjęcia stwarza posiadaczowi weksla możliwość powstania zobowiązania wekslowego trasata w przypadku przyjęcia weksla, a w przypadku odmowy przyjęcia weksla (zob.też protest weksla) prawo do zwrotnego poszukiwania
akcja
Papier wartościowy stwierdzający prawa majątkowe i korporacyjne akcjonariusza w spółce akcyjnej. Akcja uprzywilejowana (ang. Preferred share) – akcja, której przypisane są dodatkowe prawa dla jej właściciela i zazwyczaj sprowadzają się one do wysokości dywidendy oraz prawa głosu (1 akcja daje więcej niż 1 głos).
akcjonariusz
Posiadacz akcji. Zob.też obligatariusz.
akredytywa dokumentowa
Jedna z form płatności uwarunkowanej stosowana zarówno w obrocie zagranicznym, jak i krajowym (stosunkowo rzadko). Akredytywa jest pisemnym zobowiązaniem banku otwierającego akredytywę z polecenia zleceniodawcy (importera lub kupującego) do zapłaty lub zabezpieczenia zapłaty określonej kwoty beneficjentowi akredytywy (eksporterowi lub sprzedawcy), pod warunkiem złożenia przez niego wymaganych dokumentów w terminie ważności akredytywy, potwierdzających wypełnienie wszystkich warunków, od których uzależniona została zapłata z akredytywy. W transakcjach handlowych rozliczanych za pomocą akredytyw zazwyczaj biorą udział 4 podmioty: zleceniodawca, bank otwierający (zwany też bankiem zleceniodawcy), beneficjent akredytywy oraz bank pośredniczący (zazwyczaj będący bankiem beneficjenta). Akredytywa jako forma zapłaty zabezpiecza otrzymanie płatności przez eksportera/sprzedawcę, ponieważ jest ona zobowiązaniem samoistnym banku. Najczęstszy podział akredytyw dokonywany jest ze względu na: a/ rolę banku pośredniczącego na: akredytywę potwierdzoną i niepotwierdzoną; b/ charakter akredytywy na: akredytywę przenośną, nieprzenośną, odwołalną, nieodwołalną, wiązaną i gwarancyjną; c/ termin i sposób dokonywania płatności na: akredytywę płatną za okazaniem, z odroczonym terminem płatności, odnawialną i zaliczkową oraz d/ punkt widzenia banku otwierającego lub pośredniczącego na: akredytywę eksportową i importową.
aktywa
Finansowe określenie majątku firmy. Każdy bank dysponuje innym majątkiem, tym samym posiada inną strukturę aktywów. Różnice te są szczególnie widoczne, gdy porównujemy aktywa banków różnych typów np. Komercyjnych z inwestycyjnymi. Typowe aktywa banku komercyjnego to: gotówka, lokaty w innych bankach, udzielone kredyty, zakupione udziały i papiery wartościowe oraz majątek trwały. Zachowaniem optymalnych proporcji poszczególnych aktywów oraz dopasowywaniem ich do istniejącej struktury pasywów zajmują się tzw. Komitety do spraw Zarządzania Aktywami i Pasywami (komitety ALCO). Problemem przy prezentacji poszczególnych aktywów jest kwestia określenia ich wartości czyli tzw. Wyceny. Metody wyceny poszczególnych aktywów są regulowane w drodze ustawowej, jednakże nawet poprawna wycena księgowa nie zawsze odzwierciedla cenę rynkową (czyli cenę możliwą do uzyskania w przypadku sprzedaży) konkretnego aktywa. Najczęściej spotykany jest w bankowości podział aktywów na: aktywa w walucie krajowej i walutach obcych; aktywa pracujące i niepracujące oraz aktywa płynne i nie – ptynne.
analityk finansowy
Osoba przeprowadzająca analizy finansowe. Tradycyjnie funkcje analityków pełniły najczęściej osoby fizyczne. Obecnie przy dużym nagromadzeniu danych finansowych, w wyspecjalizowanych firmach analitycznych, znaczną część pracy analityków wykonują programy komputerowe.
aneks
Zmiana w umowie kredytowej. Zmiany powinny być dokonywane na piśmie.
annuitetowa rata
Czytaj: rata stała
awal
Zob.poręczenie wekslowe.
B
BHWN – bankowo-hipoteczna wartość nieruchomości
Wartość nieruchomości przyjmowanej jako zabezpieczenie udzielanego kredytu, wyceniana przez rzeczoznawców banku hipotecznego zgodnie z przepisami ustawy o bankach hipotecznych i listach zastawnych oraz regulaminem wycen nieruchomości banku hipotecznego.
bank centralny
Bank utworzony przez państwo w celu pełnienia określonych funkcji, istotnych dla funkcjonowania gospodarki danego kraju. Bank centralny jest bankiem emisyjnym (emituje znaki pieniężne będące środkiem płatniczym), bankiem kredytującym rząd oraz bankiem zwierzchnim dla innych banków (bank banków). Bank centralny stosując cały szereg instrumentów, wśród których największe znacznie mają: operacje otwartego rynku, polityka rezerw obowiązkowych oraz polityka stóp procentowych, prowadzi aktywną politykę zmierzającą do kontroli podaży pieniądza, tempa inflacji oraz stabilizacji kursu walutowego. W Polsce bankiem centralnym jest Narodowy Bank Polski.
bank hipoteczny
Bank wyspecjalizowany w udzielaniu kredytów z zabezpieczeniem hipotecznym na nieruchomościach lub równorzędnych prawach np. prawie do lokalu lub prawie wieczystego użytkowania. Dla banku hipotecznego źródłem pozyskiwania środków do udzielania tego rodzaju kredytów jest emisja hipotecznych listów zastawnych. Funkcjonowanie tego typu banków opiera się na specjalnej regulacji prawnej, określającej m.in. standardy bezpieczeństwa dla banku (głównie proporcje pomiędzy ilością i wartością wyemitowanych listów zastawnych, a przyjętym zabezpieczeniem hipotecznym) oraz gwarantującej nabywcom listów zastawnych odzyskanie ich środków w razie upadłości banku. Banki prowadzą tzw. Rejestry pokrycia, w których wykazują przyjęte zabezpieczenia na nieruchomościach lub równorzędnych prawach, z których w razie bankructwa banku będą zaspokajani posiadacze listów zastawnych.
bank inwestycyjny
Bank, dla którego podstawowym celem działalności jest inwestowanie środków powierzonych przez klientów na rynku kapitałowym lub też dokonywanie inwestycji podobnych do inwestycji przeprowadzanych przez fundusz zamknięty lub fundusz wysokiego ryzyka.
bank komercyjny
Bank działający na zasadach rynkowych, nastawiony na osiąganie zysku w drodze sprzedaży oferowanych przez siebie produktów bankowych dzięki środkom finansowym pochodzącym z depozytów przyjmowanych od klientów, które umożliwiają mu prowadzenie działalności kredytowej. Duża część banków komercyjnych powstaje w wyniku stopniowego przekształcania banków specjalistycznych. Wśród banków komercyjnych wyróżnia się banki detaliczne obsługujące przede wszystkim osoby fizyczne i małe firmy oraz banki obsługujące wyłącznie średnie i duże firmy.
baza odsetkowa
Ilość dni używana przy obliczaniu odsetek. Stopa procentowa najczęściej bywa podawana w ujęciu rocznym,więc za bazę odsetkową przyjmuje się 365 lub 360 dni w roku. Jeżeli korzystamy z kapitału np. Przez 45 dni to do obliczania odsetek przyjmiemy wielkość 45/365 lub 45/360. Rodzaj bazy wpływa na kwotę naliczonych odsetek, zaś jej wybór zależy od kraju lub waluty.
beneficjent
Podmiot, na rzecz którego bank dokonuje określonego świadczenia, którym prawie zawsze jest wypłata środków. Terminu tego używa się przy poleceniach zapłaty, akredytywach dokumentowych oraz gwarancjach bankowych.
blokada środków na rachunku bankowym
W celu zabezpieczenia wierzytelności banku (np. zabezpieczenia kredytu) posiadacz rachunku może ustanowić nieodwołalną blokadę środków pieniężnych, zgromadzonych na rachunkach złotowych lub dewizowych, z jednoczesnym udzieleniem bankowi nieodwołalnego pełnomocnictwa do pobrania z rachunku całej zablokowanej kwoty lub jej części, jeśli dłużnik nie ureguluje zobowiązania wobec banku w terminie. Ustanowienie blokady następuje na podstawie pisemnej dyspozycji posiadacza rachunku i wyklucza możliwość dysponowania zablokowanymi środkami bez zgody banku. Blokada może być ustanowiona na środkach pieniężnych zgromadzonych na rachunkach: oszczędnościowych, oszczędnościowo – rozliczeniowych, związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub lokatach terminowych.
C
cedent
Osoba dokonująca cesji na rzecz cesjonariusza. W przypadku cesji wierzytelności cedentem jest wierzyciel przelewający przysługującą mu wierzytelność na rzecz innej osoby lub innego podmiotu. Cedent nie może otrzymać przez cesję więcej praw niż przekazał cesjonariusz.
cena
Cenę produktu bankowego dla jego nabywcy stanowi łączna kwota zapłacona bankowi za korzystanie z danego produktu. Elementami tak rozumianej ceny są: odsetki, prowizje oraz inne opłaty.
cesja
Umowa, w myśl której osoba przelewa przysługujące jej prawa (odstępuje roszczenia) na rzecz innej osoby. Przekazanie praw w drodze cesji może nastąpić bez zgody dłużnika (powinien być o cesji zawiadomiony). Zastosowanie przy przenoszeniu tytułu własności do różnego typu imiennych papierów wartościowych albo roszczeń np. z tytułu polis ubezpieczeniowych. Cesja wierzytelności przyjmowana jest na zabezpieczenie udzielonych przez bank kredytów (zob.też przelew wierzytelności na zabezpieczenie).
cesjonariusz
Osoba, na rzecz której dokonano cesji.
czek
Pisemne polecenie zapłaty skierowane do banku przez wystawcę czeku (trasanta) określonej sumy pieniężnej remitentowi wymienionemu w czeku. Trasatem w przypadku czeku jest zawsze bank. Trasantem może być osoba fizyczna lub prawna posiadająca rachunek bankowy, zapłata czeku dokonywana jest ze środków wystawcy czeku. Czek jest dokumentem o charakterze papieru wartościowego, zaś jego funkcjonowanie (m.in. Elementy obowiązkowo zawarte w treści czeku, terminy ważności czeku od daty wystawienia, odpowiedzialność trasanta) określa prawo czekowe poszczególnych państw. Ponieważ nie istnieje międzynarodowe prawo czekowe, w obrocie międzynarodowym banki z reguły skupują tylko czeki bankierskie wystawione przez renomowane banki. Realizacja czeków podmiotów gospodarczych innych niż banki odbywa się w drodze inkasa.
D
data waluty
Dzień, w którym dochodzi do wpływu lub wypływu środków z rachunku.
deponent
Klient składający w banku lokatę.
depozyt
Z punktu widzenia banku, mianem depozytu określa się środki składane przez klienta, za które przyjmujący je bank z reguły płaci pewną cenę w formie odsetek, stanowiących dla banku koszt pozyskania kapitału. Depozyt bankowy z punktu widzenia składającego go klienta jest określany mianem lokaty (ang. placemement). Na międzybankowym rynku pieniężnym rozróżnia się depozyty z ustalonym terminem spłaty oraz depozyty na żądanie.
depozyt zabezpieczający
Kwota pieniężna (wnoszona w gotówce lub w formie powszechnie akceptowanych skarbowych papierów dłużnych), składana przez strony transakcji financiał futures lub przez sprzedawcę opcji w izbie rozrachunkowej. Wysokość depozytu należnego izbie (liczonego jako procent od wartości zawartej transakcji) jest zmienna i zależy m.in. Od wartości rynkowej kontraktu, wysokości premii uiszczonej w kontrakcie opcyjnym (w przypadku transakcji opcyjnych). Izba rozrachunkowa po każdej sesji giełdowej dokonuje rozliczenia zysków lub strat każdego z uczestników transakcji porównując wynik z wielkością złożonego depozytu.
depozytariusz
Bank przyjmujący depozyt.
depozyty na żądanie
Zwane również depozytami z nieustalonym terminem spłaty; to depozyty, których termin spłaty przez bank nie jest określony przez strony (bank – klient) w momencie zawarcia umowy o przyjęcie depozytu. Właściciel depozytu może domagać się jego zwrotu praktycznie w każdym momencie (dokładniej każdego dnia roboczego) powiadamiając bank o swojej decyzji (tzw. wypowiedzenie) odpowiednio wcześniej.
depozyty z ustalonym terminem spłaty
Depozyty, których termin spłaty przez bank jest określony przez strony (bank – klient) w momencie zawarcia umowy o przyjęcie depozytu. Na rynku międzybankowym standardowymi rodzajami depozytów w tej grupie są: depozyty ovemight – od daty waluty dziś do daty waluty jutro.
derywaty
Zob. Instrumenty pochodne
developer
Przedsiębiorstwo zajmujące się kompleksową realizacją inwestycji budowlanych.
dewizy
Zagraniczne krótkoterminowe należności zgromadzone w bankach na rachunkach bieżących, które ze względu na swoją formę oraz płynność mogą służyć jako środki płatnicze w transakcjach z zagranicą.
disagio
W rozliczeniach clearingowych – nadwyżka kursu rynkowego waluty clearingowej nad jej kursem urzędowym. Disagio występuje wówczas, gdy ceny clearingowe są wyższe od cen wolnodewizowych; b/ przy emisjach papierów wartościowych – premia otrzymywana przez nabywców, którzy płacą za walor niższą cenę emisyjną niż jego cena nominalna. Zob.też agio.
dostępność kredytu
Okres zdefiniowany w umowie kredytowej (czasami pod innym określeniem np. okres udostępnienia kredytu), w którym kredytobiorca może skorzystać z przyznanego mu kredytu. Wypłaty środków przez bank określa się jako ciągnienia. Okres dostępności rozpoczyna się zawsze postawieniem klientowi środków do jego dyspozycji, a kończy albo w momencie pociągnięcia przez klienta ostatniej transzy kredytu albo po upływie terminu przewidzianego umową. Środki niewykorzystane w tym okresie nie są później osiągalne dla klienta. W okresie dostępności banki często obciążają klienta prowizją od zaangażowania.
dyskonto
Metoda obliczania wartości obecnej kapitału na podstawie jego oczekiwanej wartości przyszłej. Dyskontowanie polega na pomniejszaniu wartości przyszłej kapitału o kwotę zwaną kwotą dyskonta, reprezentującą zmianę wartości pieniądza w czasie. Stopę procentową użytą do obliczania kwoty dyskonta określa się mianem stopy dyskontowej. Potocznie dyskontowaniem należności przez bank określa się wykup należności poniżej ich wartości nominalnej (tzn. kwoty, którą reprezentują) przed ich terminem zapadalności.
dyskonto proste
Metoda dyskonta, w której do wyliczenia kwoty dyskonta stosuje się formułę odsetek prostych
dyskonto weksla
Zakup przez bank weksla przed terminem jego płatności po cenie pomniejszonej o kwotę odsetek dyskontowych (potocznie określanych mianem dyskonta). Wysokość potrącanej kwoty zależy od wysokości stosowanej przez bank stopy dyskontowej oraz ilości dni liczonych od daty przyjęcia weksla do dyskonta do dnia jego płatności. Wysokość stopy dyskontowej oferowanej przez bank jest w głównej mierze wynikiem oceny wiarygodności płatników wekslowych. Banki przyjmują do dyskonta tylko weksle spełniające formalne wymogi prawa wekslowego. Ponadto dyskontowany weksel powinien: być podpisany przez co najmniej dwóch solidnych płatników – wystawcę weksla, poręczyciela (zob.też poręczenie wekslowe), indosanta lub akceptanta; posiadać określoną datę płatności; mieć uiszczoną opłatę skarbową; jako miejsce płatności powinien wskazywać oddział banku prowadzący rachunki dłużnika; posiadać bezwarunkowy akcept trasata obejmujący całą sumę wekslową, bez wzmianek w tekście lub indosach ograniczających prawo przeniesienia własności weksla lub prawo zwrotnego poszukiwania wierzytelności. W razie podjęcia przez bank decyzji o przyjęciu weksla do dyskonta podawcy zostaje udzielony kredyt dyskontowy.
dyskonto złożone
Metoda dyskonta, w której do wyliczenia kwoty dyskonta stosuje się formułę
dywidenda
Kwota wypłacana akcjonariuszom przez spółkę akcyjną, reprezentująca część wypracowanego przez spółkę zysku. Wysoka dywidenda decyduje o bieżącej atrakcyjności posiadanych akcji dla akcjonariusza, lecz równocześnie obniża przyszłe zasoby kapitałowe firmy, co w dłuższym terminie może z kolei zmniejszyć atrakcyjność akcji.
długa pozycja niedopasowania
Zwana także długą pozycją płynności; ma miejsce wtedy, gdy w bilansie banku występuje niedopasowanie terminów zapadalności odpowiadających sobie składników aktywów i pasywów, polegające na finansowaniu aktywów z krótszym terminem zapadalności pasywami o dłuższym terminie wymagalności. W praktyce oznacza to np. Sytuację, w której kredyty o krótszych terminach zmian oprocentowania są finansowane depozytami o dłuższych terminach zmian oprocentowania. Spadek stopy procentowej naraża bank na straty, ponieważ w danym przedziale czasowym odnotuje on większy spadek swych dochodów z tytułu udzielonych kredytów niż kosztów z tytułu utrzymywania depozytów. Zob.też krótka pozycja niedopasowania.
długa pozycja walutowa
W wąskim ujęciu długa pozycja walutowa występuje w danym dniu wówczas, gdy suma wszystkich wpływów w danej walucie przewyższy sumę wszystkich wypływów w tejże walucie. W szerokim ujęciu długa pozycja walutowa oznacza wartościową nadwyżkę aktywów w walutach obcych nad pasywami w walutach obcych. Spadek kursu walut obcych naraża bank utrzymujący długą pozycję walutową na straty, gdyż zmniejszone dochody banku ze sprzedaży aktywów w walutach obcych mogą być mniejsze, niż zobowiązania banku z tytułu posiadania pasywów w walucie krajowej. Zob.też krótka pozycja walutowa.
dłużne papiery wartościowe
Zob. Papiery wartościowe nie stwierdzające prawa do kapitału
dźwignia finansowa
Określenie na zjawisko zwiększenia tempa pomnażania zysku kapitałów własnych firmy dzięki zaangażowaniu kapitałów obcych (np. z kredytu bankowego lub z emisji papierów dłużnych). Występowanie efektu dźwigni finansowej wskazuje na efektywne wykorzystanie zaangażowanych w firmie kapitałów. O występowaniu dźwigni finansowej mówi się w sytuacji, gdy rentowność kapitałów własnych netto firmy jest wyższa niż rentowność jej kapitałów całkowitych, stanowiących sumę kapitałów własnych i obcych (przy czym do wyliczenia rentowności kapitałów własnych dla ustalenia zjawiska dźwigni przyjmuje się faktycznie zrealizowany wynik netto, natomiast do wyliczenia rentowności kapitału całkowitego skorygowany wynik netto – powiększony o zapłacone odsetki od kredytów, pomniejszony o podatek naliczony według właściwej skali od kwoty tych odsetek). Kiedy rentowność kapitałów własnych firmy jest mniejsza od rentowności kapitału całkowitego występuje zjawisko tzw. maczugi finansowej (zaangażowanie kapitałów obcych powoduje obniżenie rentowności kapitałów własnych firmy). Określenie występowania efektu dźwigni finansowej lub maczugi finansowej jest istotne dla ustalenia właściwej struktury kapitałowej firmy oraz może stanowić pomoc w podjęciu przez bank decyzji odnośnie np. Udzielenia firmie kredytu. Wyznaczenie optymalnej struktury kapitałowej firmy jest rzeczą trudną, gdyż zaangażowanie kapitałów obcych pozwala z jednej strony na zwiększenie wartości firmy i wykorzystanie oszczędności podatkowych, zaś z drugiej strony koszt obsługi zadłużenia może doprowadzić do spadku wartości firmy lub jej upadłości.
dźwignia operacyjna
Pokazuje w jaki sposób majątek firmy i związane z nim koszty stałe wpływają na poziom zysku operacyjnego (ang. EBIT) firmy. Tym samym dźwignia operacyjna określa zależność pomiędzy względną zmianą zysku operacyjnego firmy, a względną zmianą wielkości sprzedaży firmy. Wysoki poziom dźwigni operacyjnej świadczy o niskim poziomie kosztów zmiennych i o wysokim poziomie kosztów stałych, co wymusza na firmie wysoki poziom sprzedaży. Po przekroczeniu przez firmę progu rentowności tempo przyrostu zysku staje się szybsze niż tempo przyrostu sprzedaży tzn. Zmiana sprzedaży o X% powoduje wzrost zysku o więcej niż X%.
E
EURIBOR
Średnia stopa procentowa, po jakiej największe banki w strefie EURO są skłonne udzielić pożyczki w euro innym bankom (na ustalony okres).
efektywna stopa procentowa
Stopa procentowa uwzględniająca całościowy faktyczny przychód z kapitału (przy odsetkach otrzymywanych) lub też całościowy koszt kapitału (przy odsetkach płaconych). Obliczając efektywną stopę procentową należy uwzględnić np. Efekt kapitalizacji odsetek, wszystkie prowizje i opłaty związane z danym produktem, metodologię spłaty kapitału i naliczania odsetek (np. Od malejącego lub stałego kapitału).
emitent
Podmiot emitujący papiery wartościowe. Emitentem może być zarówno właściciel prawny majątku (np. firma, gmina, skarb państwa) lub też specjalnie do tego utworzona spółka tzw. spółka celowa (zob.też sekurytyzacja). Dla nabywców papierów wartościowych (inwestorów) oprócz dochodowości wyemitowanych papierów istotna pozostaje kwestia wiarygodności finansowej emitenta, do oceny której pomocny jest rating.
F
faktor
W transakcjach faktoringowych podmiot specjalizujący się w nabywaniu wierzytelności przysługujących faktorantowi oraz świadczący dodatkowe usługi w ramach zawartej umowy faktoringowej w zamian za otrzymywaną prowizję. Funkcje faktora pełnią wyspecjalizowane instytucje finansowe będące spółkami faktoringowymi, nierzadko również banki.
faktorant
W transakcjach faktoringowych wierzyciel, będący zazwyczaj dostawcą towarów lub usług, sprzedający przysługującą mu wierzytelność faktorowi oraz uprawniony do otrzymania dodatkowych usług w ramach zawartej umowy faktoringowej.
faktoring
Forma finansowania przedsiębiorstwa polegająca na wykupie przez faktora po określonej cenie nieprzeterminowanych wierzytelności faktoranta w połączeniu ze świadczeniem na jego rzecz dodatkowych usług. Przedmiotem faktoringu są zazwyczaj wierzytelności krótkoterminowe (od 14 do 210 dni) głównie z tytułu dostaw towarów lub świadczenia usług. Aby faktoring nie był traktowany jako prosta cesja wierzytelności, faktor jest zobowiązany do świadczenia co najmniej dwóch usług dodatkowych na rzecz faktoranta (np. ściąganie i windykacja należności. Prowadzenie ksiąg handlowych faktoranta. Badanie sytuacji finansowej dłużników, doradztwo finansowe, opracowywanie planów rozwoju firmy, itp.). Faktor skupując należności faktoranta przed terminem ich wymagalności tym samym finansuje swego klienta, dlatego korzystanie z usług faktoringowych jest dla przedsiębiorstw alternatywną (w stosunku do zaciągnięcia przez nie kredytu bankowego) formą finansowania działalności. W większości krajów faktoring nie posiada uregulowań prawnych (w Polsce umowa faktoringowa jest umową nienazwaną, a dopuszczalność jej zawierania wynika z ogólnej zasady swobody zawierania umów określonej w Kodeksie Cywilnym). Dokumentem określającym ogólne zasady funkcjonowania faktoringu międzynarodowego jest Konwencja Ottawska z 1988 r. W zależności od tego, kto ponosi ryzyko niewypłacalności dłużnika rozróżnia się: faktoring pełny, niepełny oraz mieszany.
faktoring mieszany
Występuje wówczas, gdy faktor kupuje wierzytelności faktoranta bez możliwości regresu w stosunku do niego w razie niewypłacalności dłużnika tylko do pewnej kwoty. Powyżej tej kwoty ryzyko niewypłacalności dłużnika ponosi faktorant.
faktoring niepełny
Zwany również faktoringiem niewłaściwym; występuje wówczas, gdy faktor kupuje wierzytelności faktoranta z możliwością regresu w stosunku do niego w razie niewypłacalności dłużnika. W razie niewypłacalności dłużnika faktorant jest zobowiązany do dokonania zapłaty faktorowi.
faktoring pełny
Zwany również faktoringiem właściwym; występuje wówczas, gdy faktor kupuje wierzytelności faktoranta bez możliwości regresu w stosunku do niego w razie niewypłacalności dłużnika. Faktor przyjmuje więc na siebie pełne ryzyko niewypłacalności dłużnika.
forfaitier
W transakcjach forfaitingowych podmiot specjalizujący się w nabywaniu wierzytelności przysługujących forfaityście w ramach zawartej umowy forfaitingowej w zamian za opłaty (dyskonto weksla, marża forfaitiera, opłaty dodatkowe). Funkcje forfaitysty pemią wyspecjalizowane instytucje finansowe: towarzystwa forfaitingowe, spółki faktoringowe, banki.
forfaiting
Instrument finansowy polegający na zakupie przez forfaitiera za określoną cenę wierzytelności forfaitysty z tytułu eksportu towarów i usług bez regresu w stosunku do forfaitysty (stąd nazwa usługi od francuskiego a forfait – ez prawa regresu). Ponieważ w umowie forfaitingowej wymogiem jest właśnie bezregresowy skup wierzytelności przez forfaitiera, musi on ponosić oprócz ryzyka niewypłacalności samego dłużnika, także ryzyko ekonomiczne i polityczne kraju dłużnika, co znajduje odzwierciedlenie w cenie usługi (forfaiting w porównaniu do faktoringu jest bardzo drogi). Przedmiotem forfaitingu są należności średnio – i długoterminowe. Forfaiting dotyczy z reguły 100% wierzytelności z tytułu danej transakcji. Wierzytelności takie są często zabezpieczone wekslem.
forfaitysta
W transakcjach forfaitingowych wierzyciel, będący zazwyczaj dostawcą/eksporterem towarów lub usług, sprzedający przysługującą mu wierzytelność forfaitierowi.
fundusz emerytalny, ubezpieczeniowy
Fundusz inwestycyjny, którego udziałowcami są firmy prowadzące działalność ubezpieczeniową (oferujące ubezpieczenia zdrowotne, majątkowe lub emerytalne), stworzony w celu pomnażania wartości środków ubezpieczających się osób. Systemy prawne w wielu rozwiniętych krajach zapewniają ubezpieczającym się rozmaite ulgi podatkowe, co skłania znaczną część społeczeństwa do wykupywania ubezpieczeń. Składki wnoszone do firm ubezpieczeniowych tworzą olbrzymie kwoty, które następnie są inwestowane i pomnażane przez fundusze, w wyniku czego ubezpieczony ma więcej oszczędności na swoim koncie, a więc prawo do wyższej emerytury lub odszkodowania. Ze względu na społeczny charakter ubezpieczeń, fundusze są zobowiązane do przestrzegania regulacji prawnych określających stopień bezpieczeństwa dokonywanych inwestycji (np. Nakaz inwestowania większości środków w skarbowe papiery dłużne, zakaz kupowania instrumentów pochodnych).
fundusz inwestycyjny
Instytucja finansowa zajmująca się lokowaniem kapitału w intratne dziedziny w celu jego pomnażania. Fundusze powstały w końcu XIX w. Idea ich funkcjonowania opiera się na założeniu, iż nie każdy ma czas czy chęć podejmować indywidualnie decyzje odnośnie lokowania swoich pieniędzy. Uczestnik funduszu powierzający pieniądze funduszowi wierzy, iż zarządzaniem jego oszczędnościami zajmą się profesjonaliści minimalizujący ryzyko podjęcia błędnej decyzji. Fundusze o dużej liczbie uczestników często obracają olbrzymimi kwotami (np. Grupa Pioneera znana w Polsce posiadała w 1994 r. Aktywa wielkości ok. 11 mld dolarów) przez co same mogą wpływać na ceny instrumentów finansowych.
fundusz obligacji, akcji
Określenie towarzyszące najczęściej funduszom powierniczym wskazujące na strukturę dokonywanych przez nie inwestycji. Najczęściej fundusze inwestują w papiery wartościowe lub instrumenty pochodne notowane na giełdzie. W praktyce bardzo rzadko dochodzi do sytuacji, w której 100% kapitału byłoby ulokowane w jednej dziedzinie, gdyż wiązałoby się to ze zbyt wysokim ryzykiem utraty środków w przypadku dokonania nietrafnego wyboru. Oprócz inwestycji w akcje spółek notowanych na giełdzie fundusze mogą inwestować w firmy nie będące spółkami notowanymi na giełdzie, w waluty obce, metale szlachetne, nieruchomości, itp. Określenia towarzyszące nazwom funduszy typu agresywny, zrównoważonego wzrostu lub akcji mają z reguły odzwierciedlać ich strategię. Agresywne inwestowanie oznacza wówczas lokowanie większości majątku w instrumenty uznawane za wielce ryzykowne z racji nieprzewidywalności zmiany ich ceny w krótkim i średnim okresie (np. akcje zamiast obligacji) lub na wyborze bardziej ryzykownych papierów w tej samej grupie ryzyka (np. akcje firm słabszych zamiast mocniejszych).
fundusz otwarty
Typ funduszu inwestycyjnego o zmiennym kapitale inwestycyjnym, którego majątek jest sumą środków finansowych wniesionych przez uczestników. Sama wielkość funduszu oraz liczba jego uczestników może być teoretycznie nieograniczona. Otwartość funduszu wyraża się tym, iż inwestor może przystąpić do funduszu wnosząc swoje środki, jak również z niego wystąpić w dowolnym momencie. Fundusze otwarte działają zazwyczaj jako fundusze powiernicze.
fundusz powierniczy
Zwany też funduszem zbiorowego inwestowania; to inwestycyjny fundusz otwarty, sprzedający za prowizją jednostki uczestnictwa będące jak gdyby umownymi cząstkami majątku funduszu przysługującymi inwestorom za włożone pieniądze. Sam fundusz zajmuje się tylko zarządzaniem majątkiem tzn. Podejmowaniem decyzji w co lokować powierzone pieniądze tak, aby pomnażać zgromadzone środki, co w efekcie powoduje wzrost wartości jednostki uczestnictwa. Przechowywaniem pieniędzy inwestorów, obliczaniem wartości aktywów funduszu i obsługą bankową zajmuj e się bank powiernik. Uczestnik funduszu uzyskuje realny zarobek wtedy, gdy w momencie wycofania przez niego pieniędzy (co odbywa się poprzez tzw. Umorzenie jednostek uczestnictwa) cena umarzanej jednostki uczestnictwa jest wyższa od ceny jej zakupu powiększonej o kwotę pobranych prowizji i jest skorygowana o stopę inflacji w danym okresie. W Polsce pierwszym funduszem powierniczym był uruchomiony w 1992 r. Fundusz Pioneera.
fundusz wysokiego ryzyka
Określenie dla funduszu inwestycyjnego stworzonego wyłącznie w celu średnio – lub długoterminowego inwestowania w udziały firm nienotowanych na giełdzie w celu późniejszej odsprzedaży zakupionych udziałów z zyskiem. Udziałowcami funduszu są z reguły niemal wyłącznie inwestorzy instytucjonalni. Fundusze wysokiego ryzyka zwykle nie ograniczają się do zakupu samych udziałów w firmach, lecz niejednokrotnie inwestują w dalszą modernizację, usprawnienie organizacji pracy, komputeryzację, itp. Tychże zakładów. Najczęściej, po osiągnięciu przez firmę dobrej kondycji finansowej, fundusz po wprowadzeniu jej akcji do obrotu publicznego sprzedaje posiadane akcje z olbrzymim zyskiem.
fundusz zamknięty
Typ funduszu inwestycyjnego posiadający ustaloną wielkość kapitału inwestycyjnego oraz ograniczoną liczbę udziałowców. Udziałowcy funduszu (najczęściej banki) z reguły nie decydują się na wycofanie kapitału (w drodze umorzenia akcji) zanim nie zrealizują własnych, długofalowych zamierzeń inwestycyjnych. W związku z tym, że ryzyko wycofania udziału przez przypadkowego (tzn. oczekującego na szybki zysk) uczestnika funduszu nie istnieje, fundusz zamknięty może dokonywać inwestycji w aktywa mniej płynne w porównaniu do funduszu otwartego. Stała baza kapitałowa funduszu zamkniętego pozwala na dokonywanie wyspecjalizowanych i długoterminowych inwestycji kapitałowych (np. zakup udziałów w firmach o dużym potencjale rozwoju, w celu ich późniejszej odsprzedaży z zyskiem). Akcje funduszy zamkniętych mogą być notowane na rynku giełdowym, a ich cena zależy głównie od wartości udziałów będących w portfelu funduszu oraz oczywiście gry sił popytu i podaży.
fundusze własne
Kategoria pasywów bardzo ważna dla banku. Wysokie fundusze własne pozwalają bankowi na absorpcje ewentualnych strat, co z reguły zwiększa zaufanie klientów lokujących w danym banku swoje depozyty. Ponadto wyższe fundusze własne umożliwiają bankowi prowadzenie bardziej ekspansywnej działalności poprzez udzielanie kredytów o wyższej kwocie. Z wysokością funduszy własnych banku powiązanych jest szereg uregulowań prawnych dotyczących bezpieczeństwa jego klientów np. Współczynnik wypłacalności czy też limity zaangażowania. Fundusze własne banków polskich składają się z 3 kategorii tj.: kapitałów (podstawowego, zapasowego, rezerwowego) tworzących tzw. L. Kategorię; funduszy uzupełniających (głównie rezerwy np. Na ogólne ryzyko bankowe, rewaluacyjna) tworzących tzw. 2. Kategorię oraz z zasobów stałych 3, kategorii (tzw. Pożyczki podporządkowane).
G
GDR
Zob. Kwit depozytowy gwarancja – zob. Gwarancja bankowa
gwarancja bankowa
Pisemne zobowiązanie gwaranta (banku) do zapłaty określonej kwoty na rzecz beneficjenta gwarancji. Jest zobowiązaniem niezależnym od umowy o dokonanie wzajemnych świadczeń między zleceniodawcą a beneficjentem gwarancji. W związku z ryzykiem związanym z wystawieniem gwarancji banki przed jej udzieleniem badają wiarygodność zleceniodawcy oraz dodatkowo żądają zabezpieczenia gwarancji (zob. też zabezpieczenie kredytu). Dobrze sporządzona gwarancja, w której gwarantem jest solidny bank stanowi dla beneficjenta jeden z najpewniejszych sposobów zabezpieczenia się przed ryzykiem niewypłacalności dłużnika.
gwarancja bezpośrednia
Gwarancja wystawiona przez bank na własne ryzyko, bezpośrednio na rzecz beneficjenta określonego przez zleceniodawcę.
gwarancja dobrego wykonania kontraktu
Gwarancja, w której bank gwarantuje jednej ze stron kontraktu (odbiorcy towaru lub usługi) zapłatę określonej kwoty, kiedy druga strona (dostawca lub wykonawca) nie wywiąże się ze zobowiązań kontraktowych.
gwarancja pośrednia
Gwarancja wystawiona przez bank z polecenia i na ryzyko innego banku (bank zlecający) na rzecz beneficjenta wskazanego przez zleceniodawcę.
gwarancja przetargowa
Zwana także gwarancją wadialną; to gwarancja, w której bank gwarantuje organizatorowi przetargu (licytacji, aukcji) zapłatę kwoty odpowiadającej wysokości należnego wadium, kiedy zleceniodawca wygra przetarg (licytację, aukcję), do którego przystąpi} w oparciu o udzieloną gwarancję i nie podejmie się wykonania prac (zakupu produktu) będących przedmiotem przetargu (licytacji, aukcji).
gwarancja spłaty kredytu
Gwarancja, w której bank gwarantuje kredytodawcy terminową spłatę kredytu, kiedy kredytobiorca nie wywiąże się ze zobowiązań umowy kredytowej zawartej z kredytodawcą.
gwarancja terminowego dokonania płatności
Gwarancja, w której bank gwarantuje beneficjentowi otrzymanie zapłaty za dostawy towarów lub wykonane usługi, kiedy podmiot otrzymujący towary lub usługi nie zapłaci w terminie przewidzianym umową.
gwarancja wadialna
Zob. Gwarancja przetargowa
gwarancja zwrotu zaliczki
Gwarancja, w której bank gwarantuje beneficjentowi zapłatę kwoty odpowiadającej wysokości wypłaconej przez niego zaliczki, kiedy podmiot otrzymujący zaliczkę nie wywiąże się ze swoich zobowiązań, z tytułu których otrzymał zaliczkę.
gwarant
Podmiot udzielający gwarancji. Banki komercyjne pełnią najczęściej funkcję gwarantów w odniesieniu do gwarancji bankowych, zaś banki inwestycyjne w odniesieniu do emisji papierów wartościowych. Zob.też prowizja gwarancyjna.
H
hedging
Zob. Transakcje hedgingowe
hipoteczny list zastawny
Papier wartościowy imienny lub na okaziciela, emitowany wyłącznie przez banki hipoteczne. W praktyce hipoteczne listy zastawne są formą długoterminowej (zwykle od 3 do l0 lat) lokaty kapitału dla ich nabywcy, a dla banku stanowią źródło pozyskania środków dla działalności kredytowej. List zastawny ma swoją wartość nominalną oraz oprocentowanie (w przeszłości przeważnie stałe, obecnie również zmienne oparte o stawkę bazową). Nabywca listu zastawnego w razie bankructwa banku ma uprzywilejowaną pozycję lub nawet pierwszeństwo w domaganiu się zwrotu swoich pieniędzy (w Niemczech wartość listów zastawnych jest ustawowo gwarantowana przez państwo), dlatego są one uważane za wysoce bezpieczne papiery wartościowe. Można nimi obracać na giełdzie, dawać jako zabezpieczenie np. pod kredyt lombardowy. Głównymi nabywcami listów zastawnych są inwestorzy instytucjonalni, przeważnie firmy ubezpieczeniowe, niektóre fundusze inwestycyjne oraz banki.
hipoteka
Forma prawna zabezpieczenia roszczeń wierzyciela w stosunku do dłużnika poprzez dokonanie odpowiedniego wpisu w księdze wieczystej (wyjątkowo przez złożenie dokumentów do tzw. zbioru dokumentów) danej nieruchomości. Hipoteką określa się ograniczone prawo rzeczowe, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Zgodnie z obowiązującym w Polsce stanem prawnym hipoteką można obciążyć: całą nieruchomość, część ułamkową nieruchomości, użytkowanie wieczyste (wtedy hipoteka obejmuje także budynki i urządzenia stanowiące własność użytkownika wieczystego), wierzytelność zabezpieczoną hipoteką oraz prawa członków spółdzielni do przyznanych im przez spółdzielnię: własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, prawa do lokalu użytkowego, prawa do domu jednorodzinnego. Ustanowienie hipoteki wymaga formy aktu notarialnego. Wierzyciel otrzymując stosowny zapis o ustanowieniu hipoteki, zyskuje możliwość odzyskania długu, kiedy dłużnik nie ureguluje zobowiązania w terminie, gdyż teoretycznie powinien on otrzymać pieniądze w wyniku sprzedaży nieruchomości, na której została ustanowiona hipoteka na jego rzecz. W przypadku kilku wierzycieli zabezpieczonych hipotecznie o kolejności ich zaspokajania decyduje kolejność dokonanych wpisów, przy czym w naszym systemie prawnym niektóre podmioty (np. budżet, pracownicy firmy) posiadają ustawowo zagwarantowane pierwszeństwo do zaspokojenia swoich wierzytelności. Z tej m.in. przyczyny banki polskie przyjmując hipotekę na zabezpieczenie kredytu żądają wysokiego pokrycia (np. 200%), ponieważ nawet po ustanowieniu hipoteki na ich rzecz nie mogą być pewne czy po spłacie wszystkich wierzycieli posiadających pierwszeństwo coś dla nich zostanie. Wygaśnięcie hipoteki następuje po wygaśnięciu wierzytelności, którą zabezpieczała hipoteka (np. spłacie lub umorzeniu długu). Kiedy dłużnik nie ureguluje zobowiązania, zaspokojenie banku z nieruchomości następuje w drodze sądowego postępowania egzekucyjnego.
hipoteka kaucyjna
Hipoteka ustanawiana na zabezpieczenie wierzytelności pieniężnych o wysokości nieustalonej, lecz określonej do oznaczonej sumy najwyższej. Hipoteka kaucyjna może być ustanowiona na zabezpieczenie np. Kredytu w rachunku bieżącym, kredytu przyszłego, wierzytelności z dokumentów zbywanych przez indos (chociażby wysokość wierzytelności była znana) w tym weksli, czeków. Zabezpiecza odsetki i inne koszty o ile mieszczą się one w sumie wymienionej we wpisie hipoteki. Dlatego w interesie banku leży, aby wysokość tej sumy była ustalona odpowiednio wyżej tj. Tak, aby zabezpieczała spłatę kredytu, odsetek i prowizji. Podobnie jak hipoteka umowna może być ustanowiona na nieruchomości należącej do dłużnika lub do osób trzecich. Konieczną przesłankę ustanowienia hipoteki stanowi wpis w księdze wieczystej. Wpis hipoteki kaucyjnej ustanawianej na rzecz banku na zabezpieczenie kredytu o nieznanej wysokości lub kredytu przyszłego dokonywany jest na podstawie: wniosku o wpis hipoteki z oznaczeniem sumy najwyższej, zaświadczenia banku stwierdzającego udzielenie kredytu ewentualnie przyrzeczenie udzielenia kredytu w przyszłości oraz oświadczenia właściciela nieruchomości (zwykle wymagana jest forma aktu notarialnego).
hipoteka przymusowa
Hipoteka, która może być ustanowiona na rzecz wierzyciela posiadającego wymagalną wierzytelność stwierdzoną tytułem wykonawczym, określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym na wszystkich nieruchomościach dłużnika. Hipoteka przymusowa może być również ustanowiona na podstawie tymczasowego zarządzenia sądu lub postanowienia prokuratora.
hipoteka umowna
Zwana też hipoteką zwykłą; to hipoteka ustanawiana na zabezpieczenie zaistniałych wierzytelności pieniężnych o oznaczonej sumie pieniężnej na nieruchomości należącej do dłużnika lub do osób trzecich. Źródłem powstawania hipoteki zwykłej jest umowa zawarta pomiędzy wierzycielem a właścicielem nieruchomości, w związku z koniecznością zabezpieczenia oznaczonych wierzytelności pieniężnych. Hipoteka może być wyrażona wyłącznie w oznaczonej sumie pieniężnej w walucie krajowej lub w walutach obcych, może również zabezpieczać roszczenia o odsetki umowne o ile zaznaczono to w treści wpisu. Zwykle umowa o ustanowieniu hipoteki zawierana jest w formie aktu notarialnego (forma aktu notarialnego niezbędna jest, gdy hipoteka dotyczy nieruchomości stanowiącej własność lub współwłasność osoby trzeciej), przy czym oświadczenie wierzyciela może być złożone w formie dowolnej (np. przez przyjęcie oświadczenia właściciela lub użytkownika nieruchomości). Konieczną przesłankę ustanowienia hipoteki stanowi wpis w księdze wieczystej. Wpis hipoteki umownej ustanawianej na zabezpieczenie kredytu udzielonego przez bank dokonywany jest na wniosek o wpis hipoteki i na podstawie zaświadczenia banku stwierdzającego udzielenie kredytu. Koszty ustanowienia hipoteki zwykle obciążają kredytobiorcę, a ich wysokość określają odrębne przepisy.
hipoteka ustawowa
Rodzaj hipoteki, która powstaje z mocy prawa i nie wymaga wpisu do księgi wieczystej. Zgodnie z obowiązującymi przepisami o zobowiązaniach podatkowych Skarbowi Państwa, z tytułu ustalonych w decyzji zobowiązań podatkowych przypadających od właściciela i samoistnego posiadacza nieruchomości, przysługuje hipoteka ustawowa na tej nieruchomości, chociażby zobowiązania te nie zostały ujawnione w księdze wieczystej. Bank przed przyjęciem na zabezpieczenie kredytu lub innej wierzytelności hipoteki umownej lub hipoteki kaucyjnej powinien sprawdzić czy właściciel nieruchomości nie zalega ze zobowiązaniami podatkowymi (Skarb Państwa posiada pierwszeństwo przed bankami w zaspokojeniu roszczeń zabezpieczonych hipoteką).
hipoteka zwykła
Zob. Hipoteka umowna
I
indos
Inaczej żyro; przeniesienie praw wynikających z weksla lub czeku na inną osobę poprzez złożenie przez remitenta odpowiedniego oświadczenia na dokumencie, stwierdzające odstąpienie praw na rzecz innej osoby. Poprzez indos mogą być przenoszone prawa z każdego weksla, o ile na wekslu nie umieszczono klauzuli zakazującej indosowania. W drodze indosu można przenieść jedynie całość praw wekslowych (indos częściowy jest nieważny). Prawo wekslowe rozróżnia kilka rodzajów indosów: imienny, in blanco, na okaziciela, właściwy, zastawniczy, poterminowy, pełnomocniczy, zwrotny, zakazujący dalszego indosowania.
indosant
Inaczej żyrant; osoba przenosząca prawa wynikające z weksla lub czeku na inną osobę w drodze indosu. Pierwszym indosantem weksla musi być remitent. Następnym może być każda osoba, opierająca swe prawa na poprzednim indosie.
indosatariusz
Inaczej żyrantariusz; osoba, która nabyła prawa z weksla lub czeku w drodze indosu.
informacja dodatkowa
Komentarz do bilansu i rachunku zysków i strat zawierający wyjaśnienia istotne dla zaprezentowania pełniejszego obrazu sytuacji finansowej danego podmiotu. W przypadku banków komercyjnych informacja dodatkowa zawiera m.in. Opis: stosowanych metod wyceny aktywów, kwot i sposobu rozliczania ulgi inwestycyjnej przez bank, utworzenia lub rozwiązania rezerw; wyjaśnienie znaczących rozbieżności pomiędzy danymi zawartymi w sprawozdaniach miesięcznych i kwartalnych. Funkcję podobną do informacji dodatkowej spełnia tzw. Komentarz audytora dołączany zazwyczaj do raportów rocznych banku.
inkaso
Polega na pobraniu (zainkasowaniu) przez bank określonej sumy pieniężnej w zamian za wydanie dokumentów (stanowiących najczęstszy przedmiot inkasa) stwierdzających prawo własności do towaru lub w zamian za zabezpieczenie zapłaty należności. W transakcjach inkasa występuj ą zazwyczaj 4 podmioty: podawca dokumentów (zleceniodawca inkasa), bank podawcy, bank inkasujący oraz płatnik. W transakcjach inkasa ryzyko niewykupienia dokumentów przez płatnika ponosi całkowicie podawca dokumentów (czyli sprzedający/eksporter). Inkaso dokumentowe jest powszechnie stosowaną formą rozliczeń w transakcjach handlu zagranicznego.
inkaso akceptacyjne
Inkaso, którego realizacja polega na wydaniu przez bank przedmiotu inkasa płatnikowi, w zamian za zabezpieczenie zapłaty poprzez dokonanie przez płatnika akceptu traty terminowej.
inkaso dokumentowe
Inkaso, którego przedmiotem są dokumenty handlowe (np. Faktura, konosament), dające ich posiadaczowi prawo do dysponowania towarem. Realizacja inkasa dokumentowego przebiega w formie inkasa gotówkowego lub inkasa akceptacyjnego.
inkaso eksportowe
Z punktu widzenia banku podawcy inkaso eksportowe jest przesłaniem dokumentów do zagranicznego banku inkasującego w celu uzyskania zapłaty (przez bank inkasujący będzie ono uważane za inkaso importowe).
inkaso finansowe
Zwane też inkasem prostym; to inkaso, którego przedmiotem są niektóre wartości finansowe (głównie czeki i weksle). Realizacja inkasa finansowego przebiega zawsze w formie inkasa gotówkowego.
inkaso gotówkowe
Zwane inaczej inkasem kasowym; jest rodzajem inkasa, którego realizacja polega na wydaniu przez bank dokumentów płatnikowi po zainkasowaniu od niego należności w celu przekazania ich podawcy. Pomimo określenia gotówkowe najczęściej należności regulowane są przez płatnika bezgotówkowe. W praktyce stosowanej przez banki przyjmuje się, że importer powinien dokonać zapłaty najpóźniej w ciągu 3 dni od zawiadomienia go przez bank o nadejściu dokumentów będących przedmiotem inkasa.
inkaso gwarantowane
Inkaso, w którym bank gwarantuje podawcy otrzymanie płatności w przypadku niewykupienia przedmiotu inkasa lub traty terminowej przez płatnika. Ten rodzaj inkasa stosowany bywa w transakcjach handlowych z mało znanymi partnerami.
inkaso importowe
Z punktu widzenia banku inkasującego inkaso importowe jest otrzymaniem dokumentów od zagranicznego banku podawcy, za które należy zapłacić (przez bank podawcy będzie ono uważane za inkaso eksportowe).
inkaso kasowe
Zob. Inkaso gotówkowe
inkaso proste
Zob. Inkaso finansowe
instrumenty pochodne
Zwane inaczej derywatami; to instrumenty finansowe, których cena zależy od ceny waloru, na który zostały wystawione. Powstanie instrumentów pochodnych wiązało się głównie z dążeniem uczestników rynku giełdowego do ograniczenia rozmiarów różnego rodzaju ryzyka (zmiany ceny, oprocentowania, kursu) występującego w operacjach giełdowych. Obecnie istnieje samodzielny segment rynku giełdowego, na którym zawierane są transakcje na instrumentach pochodnych, zaś głównymi motywami ich zawierania, obok chęci zawarcia transakcji hedgingowych stały się arbitraż i spekulacja. Najpopularniejszymi instrumentami pochodnymi są: transakcje financial futures, transakcje opcyjne oraz warranty. Większość instrumentów pochodnych jest przedmiotem obrotu na rynkach giełdowych.
izba rozrachunkowa
W transakcjach financial futures i transakcjach opcyjnych zawieranych na giełdzie instytucja rozliczająca zawarte kontrakty oraz gwarantująca ich wykonanie. Każda transakcja zawarta pomiędzy członkami giełdy podlega zgłoszeniu w izbie rozrachunkowej, która po zweryfikowaniu i potwierdzeniu transakcji staje się następnie stroną kontraktu zarówno dla kupującego, jak i dla sprzedającego przejmując na siebie ryzyko wykonania transakcji. W celu zagwarantowania realności udzielonej gwarancji poza wysokimi kapitałami własnymi, izba pobiera od swych członków prowizję rozrachunkową (ang. clearing fee). Ponadto, w celu zapewnienia bezpieczeństwa realizacji transakcji izba rozrachunkowa domaga się od stron transakcji dodatkowych świadczeń: od nabywcy opcji uiszczenia premii, od sprzedawcy złożenia depozytu zabezpieczającego w wyznaczonej przez siebie wysokości
J
K
KWIT
Zob. Weksel komercyjny
Komercyjny Weksel Inwestycyjno – Terminowy
Zob. Weksel komercyjny
kapitalizacja odsetek
Zob. Odsetki składane
kapitalizacja spółki
Mianem kapitalizacji spółki określa się rynkową wartość jej kapitału, wyliczoną jako iloczyn akcji danej spółki przez ich cenę rynkową.
kapitał
Środki finansowe ulokowane przez klientów w banku lub kwota kredytu udzielonego przez bank. W oparciu o kapitał bank nalicza odsetki.
karencja
Okres, w którym bank zwalnia kredytobiorcę od obowiązku spłaty pożyczonego kapitału. Karencja powoduje przesunięcie w czasie obciążeń finansowych, dlatego jej zastosowanie ma sens wtedy, gdy strumień gotówki (zob.też sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych) generowany przez kredytobiorcę w przyszłości będzie na tyle wysoki, aby zapewnić spłatę skumulowanych zobowiązań.
karta płatnicza
Instrument umożliwiający dokonywanie płatności bez użycia gotówki. Karty płatnicze określane są potocznie mianem pieniądza plastikowego: z racji swej budowy – materialnie stanowią płytkę plastikową (z wbudowanym paskiem magnetycznym pozwalającym m.in. na identyfikację karty oraz z wytłoczonymi znakami np. numer karty, nazwisko i imię posiadacza) oraz z racji pełnionej funkcji – przy użyciu karty posiadacz może płacić rachunki. Regulowanie płatności za pomocą karty płatniczej odbywa się w drodze przelewu środków z rachunku posiadacza karty na rachunek wierzyciela. Karty płatnicze dzielą się na: a) debetowe – pozwalające właścicielowi na dokonywanie płatności tylko do wysokości salda na rachunku; b) kredytowe – pozwalające właścicielowi na zadłużanie się do określonego limitu, przy czym każdorazowa spłata zadłużenia powoduje odnowienie się limitu (karta kredytowa praktycznie umożliwia jej posiadaczowi możliwość korzystania z kredytu w rachunku bieżącym) oraz c) obciążeniowe – w których dzień płatności jest odroczony w stosunku do dnia dokonania zakupu (karta obciążeniowa praktycznie umożliwia jej posiadaczowi możliwość korzystania z kredytu kupieckiego).
kaucja
Suma pieniężna w gotówce, w papierach wartościowych (np. bonach pieniężnych) zdeponowana w banku na zabezpieczenie wierzytelności banku wobec dłużnika. Do ustanowienia kaucji wymagane jest zawarcie pisemnej umowy pomiędzy bankiem a kaucjodawcą oraz złożenie przedmiotu kaucji w banku. W celu zabezpieczenia kredytu udzielonego, kredytu przyszłego lub wystawionej gwarancji bank może przyjąć od kredytobiorcy lub osoby trzeciej kaucję w postaci środków pieniężnych (w złotych lub walutach wymienialnych) wpłacanych przez kaucjodawcę na wyodrębniony rachunek bankowy. Rachunek ten zazwyczaj nie jest oprocentowany lub posiada oprocentowanie według stopy procentowej dla wkładów płatnych na każde żądanie. Kiedy dłużnik nie ureguluje zobowiązania względem banku w terminie, bankowi przysługuje prawo pobrania środków z kaucji w kwocie odpowiadającej jego wierzytelności, a w razie papierów wartościowych możliwość przedstawienia ich do wykupu na podstawie udzielonego w umowie o ustanowienie kaucji pełnomocnictwa.
klient
W potocznym rozumieniu za klienta banku uznaje się osobę fizyczną lub firmę. Dla banku klientem jest każdy podmiot, korzystający z oferowanych przez bank produktów bankowych. W tym rozumieniu klientami są również inne banki, fundacje, organizacje, jednostki budżetowe, itp.
komercyjne papiery dłużne
Dłużne papiery wartościowe o krótkim terminie wykupu (od 7 dni do 12 miesięcy), emitowane przez osoby prawne (np. Firmy prywatne lub państwowe, jednostki samorządu terytorialnego lub ich związki) w celu pozyskania kapitału obrotowego, w oparciu o przepisy prawne danego kraju. Emisja komercyjnych papierów dłużnych ma często charakter niepubliczny (tzn.jest skierowana do wybranych inwestorów) i jest przeprowadzana przez instytucje finansowe (najczęściej banki) zwykle w kilku kolejnych transzach w ramach jednego programu emisyjnego. Banki uczestniczą w programie emisji komercyjnych papierów dłużnych poprzez: przygotowanie programu emisyjnego tzn. Sporządzenie regulaminów, umów, memorandum informacyjnego (funkcja organizatora); rozprowadzenie emisji (funkcja agenta i płatnika); administrowanie transzą (funkcja powiernika); gwarantowanie sprzedaży emisji oraz gwarantowanie zobowiązań emitenta wobec inwestorów tzn. Nabywców (szeroko rozumiana funkcja gwaranta). Na polskim rynku kapitałowym komercyjne papiery dłużne istnieją w formie: bonów komercyjnych, weksli komercyjnych oraz obligacji. Komercyjne papiery dłużne z terminem wykupu powyżej l roku występują w formie skryptów dłużnych, hipotecznych listów zastawnych oraz obligacji.
konsola
Zob. Obligacja wieczysta
kontrakt
Najmniejsza i niepodzielna jednostka stosowana w transakcjach financial futures lub transakcjach opcyjnych. Kontrakt jest wystandaryzowany jeśli chodzi o rodzaj i ilość walorów (np. 1 kontrakt = 100 akcji danej spółki) oraz termin realizacji transakcji. W obrotach giełdowych znajdują się z reguły kontrakty futures, które mogą zostać zrealizowane w terminie do 3 lat.
kredyt
Dostarczenie pewnej ilości towarów (dóbr i usług) albo przekazanie pewnej kwoty środków pieniężnych przez jedną ze stron (wierzyciela) drugiej stronie (dłużnikowi) pod warunkiem zwrotu przez dłużnika w późniejszym terminie ekwiwalentu otrzymanej wartości łącznie z wynagrodzeniem wierzyciela. Instytucjami uprawnionymi do udzielania kredytów pieniężnych są banki. Kredyt bankowy jest stosunkiem ekonomicznym pomiędzy bankiem a kredytobiorcą, którym może być podmiot gospodarczy lub osoba fizyczna. Ogólne zasady udzielania kredytów przez banki zawarte są w prawie bankowym, natomiast szczegółowe wytyczne obowiązujące w poszczególnych bankach zawarte są w wewnętrznie obowiązujących przepisach danego banku określanych mianem regulaminów kredytowania. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, polskie banki mogą udzielać kredytów wnioskodawcom posiadającym zdolność kredytową.
kredyt czekowy
Kredyt udzielany w formie kredytu w rachunku bieżącym pod czeki złożone w banku do inkasa. Wpływy z tytułu inkasa czeków zmniejszają każdorazowo zadłużenie kredytobiorcy. Powoduje to odnowienie o spłaconą sumę możliwej do wykorzystania kwoty kredytu do wysokości określonej w umowie kredytowej.
kredyt denominowany
Przyznawany i wypłacany w złotych. W chwili uruchomienia jest przeliczany na inną walutę (denominowany). Naliczanie odsetek oraz rat spłaty następuje w walucie wymienialnej, potem wyliczona kwota jest przeliczna na złote. Spłata kredytu następuje w złotych.
kredyt dyskontowy
Kredyt udzielany podawcy weksla poprzez przyjęcie przez bank weksla do dyskonta. Kwota kredytu dyskontowego odpowiada sumie wekslowej pomniejszonej o kwotę wyliczonych odsetek dyskontowych. Z kredytu dyskontowego korzystają podmioty udzielające kredytów kupieckich (np. eksporter udzielający kredytu kupieckiego importerowi), co wymusza na nich zaciągnięcie krótkoterminowego kredytu na finansowanie bieżących potrzeb. Posiadacz weksla składa do banku dyskontującego weksel wraz z listem przewodnim zwanym listą dyskontową. Od sumy weksli każdorazowo złożonych do dyskonta bank pobiera stosowne prowizje. Kredyt dyskontowy może być udzielony w związku z jednorazowym dyskontem weksla przez bank lub funkcjonować na podstawie zawartej umowy o linię dyskontową. Linia dyskontowa stanowi limit kredytowy, przyznawany przez niektóre banki stałym klientom, do wysokości którego bank przyjmuje od nich weksle do dyskonta w okresie obowiązywania umowy. Umowy o linię dyskontową zawierane są zazwyczaj na okres od 3 do 6 miesięcy. Kredyt dyskontowy podlega spłacie w dniu płatności weksla poprzez obciążenie rachunku bieżącego dłużnika wekslowego. W przypadku braku środków na rachunku dłużnika, bank dyskontujący zgłasza weksel do protestu (zob.też protest weksla).
kredyt hipoteczny
Kredyt udzielony pod zastaw prawa własności nieruchomości będącego przedmiotem wpisu do księgi wieczystej. Prawo to może zostać obciążone odpowiednią adnotacją (hipoteką), stanowiącą zabezpieczenie dla wierzyciela, który może przejąć własność nieruchomości, jeśli dłużnik nie wywiąże się terminowo ze swoich zobowiązań.
kredyt indeksowany
Kredyt udzielony w obcej walucie.
kredyt inwestycyjny
Kredyt udzielany na sfinansowanie nakładów inwestycyjnych kredytobiorcy związanych z zakupem środków trwałych bądź z modernizacją środków posiadanych. Nakłady inwestycyjne mogą obejmować koszt maszyn i urządzeń, linii technologicznych, sporządzenia dokumentacji, przeprowadzenia robót budowlanych i inne. Banki z kredytują tylko pewien procent inwestycji (z reguły do 80%), ponieważ udział własny kredytobiorcy zwiększa jego zainteresowanie powodzeniem projektu, co wpływa na obniżenie ryzyka kredytowego banku. Kredyty inwestycyjne są z reguły kredytami długoterminowymi, a okres kredytowania zależny jest od okresu realizacji finansowanej inwestycji.
kredyt konsorcjalny (łączony)
Kredyt udzielony przez co najmniej dwa banki w konsorcjum. Klient zaciągający kredyt załatwia wszelkie formalności z przedstawicielem jednego z banków, natomiast szczegóły finansowania ustalane są między bankami.
kredyt kupiecki
Zgoda sprzedającego na otrzymanie zapłaty za dostarczony towar (lub wykonaną usługę) po terminie dostawy (zazwyczaj nie później niż po 30 dniach). Kredyt kupiecki udzielany jest przez sprzedawców ustabilizowanym, wiarygodnym firmom (odbiorcom towarów lub usług). Na długość okresu kredytowania poza wiarygodnością kontrahenta mogą wpływać również: wielkość zakupów dokonywanych przez danego kontrahenta, asortyment towarów, popyt na dany towar, warunki oferowane przez konkurencję. W warunkach niskiego popytu i wysokiej podaży danego towaru, słabej konkurencji wśród odbiorców, a silnej wśród producentów (dostawców) łatwiej uzyskać kredyt kupiecki na dłuższy okres. Udzielenie kredytu kupieckiego może być udokumentowane umową zawartą pomiędzy stronami, ogólnymi warunkami sprzedaży bądź wynikać jedynie z terminu płatności określonego na fakturze. Kredyt kupiecki określany jest mianem najtańszego kredytu, gdyż dzięki niemu kupujący ma możliwość sprzedaży towaru nawet przed terminem płatności, a tym samym nie musi angażować na ten okres własnych środków.
kredyt lombardowy
Zwany inaczej kredytem pod zastaw lub kredytem na zabezpieczenie; jest krótkoterminowym kredytem udzielanym klientom potrzebującym pilnie gotówki pod zastaw papierów wartościowych, metali szlachetnych, łatwo zbywalnych ruchomości lub innych praw majątkowych. Charakterystyczną cechą kredytu lombardowego jest posiadanie przez bank przedmiotu zastawu. Bank, przejmując przedmiot zastawu, nabywa prawo do jego sprzedaży w razie niespłacenia kredytu przez dłużnika, dlatego kredyt lombardowy udzielany jest najczęściej pod zastaw przedmiotów, których przechowywanie nie nastręcza bankowi trudności (zob. Też zastaw na zasadach ogólnych). Specyfika kredytu lombardowego przejawia się również w: wysokim oprocentowaniu, krótkim okresie spłaty (zazwyczaj od tygodnia do 3 miesięcy), pobieraniu odsetek z góry poprzez potrącenie ich od kwoty wypłacanego kredytu oraz wymogu przedstawienia płynnego zabezpieczenia o wartości znacznie przekraczającej kwotę kredytu. Wysokość kwoty kredytu najczęściej waha się, w zależności od stopnia płynności zabezpieczenia, w granicach od 20% do 80% wartości przedmiotu zastawu. Wycena przedmiotu zastawu zazwyczaj dokonywana jest na koszt kredytobiorcy przez wskazanego przez bank specjalistę. Banki komercyjne w celu refinansowania się mogą zaciągać kredyt lombardowy w Narodowym Banku Polskim pod zastaw papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa, a także pod zastaw weksli, spełniających wymagania stawiane wekslom przyjmowanym przez NBP do redyskonta.
kredyt obrotowy
Kredyt udzielany na sfinansowanie bieżących potrzeb kredytobiorcy związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej w szczególności z finansowaniem środków obrotowych. Kredytowaniu może podlegać m.in. Zakup surowców i materiałów, finansowanie sprzedaży (np. Rabaty, reklama), składowanie zapasów, itp. Wysokość kredytu wyznaczana jest w oparciu o zapotrzebowanie na kapitał obrotowy, natomiast okres spłaty jest zależny od cyklu produkcyjno – handlowego kredytobiorcy i nie przekracza z reguły l roku. Kredyt obrotowy jest najczęściej udostępniany w formie kredytu w rachunku bieżącym.
kredyt odnawialny
Kredyt funkcjonujący jako odmiana kredytu w rachunku bieżącym. Technicznie polega na tym, iż kwota każdorazowego ciągnienia kredytu przez kredytobiorcę jest spłacana w określonym terminie (np. Po 30 dniach), lub w pewnym przedziale czasowym (np. Od 30 do 90 dni liczonych od daty danego ciągnienia). Spłata pojedynczego ciągnienia powoduje zmniejszenie zadłużenia kredytobiorcy i daje możliwość ponownego zadłużania się do wysokości określonej w umowie kredytowej. Harmonogram spłat kredytu odnawialnego jest bardziej sztywny niż w razie typowego kredytu w rachunku bieżącym, dlatego kredyt odnawialny jest wygodniejszy dla firm posiadających regularny cykl wpływu środków.
kredyt refinansowy
Kredyt udzielony w celu spłaty istniejącego kredytu lub sfinansowania innych, poniesionych uprzednio przez kredytobiorcę kosztów.
kredyt w rachunku bieżącym
Rodzaj kredytu wyróżniony ze względu na techniczny sposób (obok kredytu w rachunku kredytowym) wykorzystania, ewidencji i spłaty kredytu obrotowego. Polega na tym, iż kredytobiorca może w okresie wskazanym w umowie kredytowej zadłużać się do określonej wysokości w rachunku bieżącym tzn. Dokonywać wypłat przekraczających stan środków na jego rachunku, powodując powstanie salda debetowego. Każdy wpływ środków na rachunek zmniejsza zadłużenie kredytobiorcy, od którego naliczane są odsetki. Z punktu widzenia kredytobiorcy taka formuła jest bardzo korzystna, natomiast dla banku wiąże się ze zmniejszeniem potencjalnych dochodów przy praktycznie niezmienionych kosztach. Z tej przyczyny wiele banków z tytułu udzielenia kredytu w rachunku bieżącym pobiera od klientów prowizję od zaangażowania. Zazwyczaj kredyt w rachunku bieżącym ma charakter kredytu odnawialnego tzn. W okresie obowiązywania umowy kredytowej podjęte przez kredytobiorcę i spłacone kwoty mogą być ponownie wykorzystane, przy czym zadłużenie z tytułu wykorzystania kredytu nie może przekroczyć wysokości przyznanego przez bank limitu kredytowego. Tak powstałe saldo debetowe wraz z należnymi bankowi odsetkami powinno być spłacone najpóźniej w ostatnim dniu obowiązywania umowy kredytowej. Zazwyczaj jednym z warunków stawianych przez banki dla uzyskania tego rodzaju kredytu są regularne wpływy na rachunek bieżący potencjalnego kredytobiorcy.
kredyt w rachunku kredytowym
Rodzaj kredytu wyróżniony ze względu na techniczny sposób wykorzystania, ewidencji i spłaty kredytu. Polega na założeniu przez bank rachunku kredytowego przypisanego do danego kredytobiorcy, na którym są ewidencjonowane wszystkie wypłaty dokonywane przez bank w ramach udzielonego kredytu, jak również wszelkie wpłaty zmniejszające zadłużenie kredytobiorcy.
krótka pozycja niedopasowania
Zwana także krótką pozycją płynności; ma miejsce wtedy, gdy w bilansie banku występuje niedopasowanie terminów zapadalności odpowiadających sobie składników aktywów i pasywów, polegające na finansowaniu aktywów z dłuższym terminem zapadalności pasywami o krótszym terminie wymagalności. W praktyce oznacza to np. Sytuację, w której kredyty o dłuższych terminach zmian oprocentowania są finansowane depozytami o krótszych terminach zmian oprocentowania. Wzrost stopy procentowej naraża bank na straty, ponieważ w danym przedziale czasowym odnotuje on większy wzrost kosztów z tytułu utrzymywania depozytów niż dochodów z tytułu udzielonych kredytów. Zob.też długa pozycja niedopasowania.
krótka pozycja walutowa
W wąskim ujęciu krótka pozycja walutowa występuje w danym dniu wówczas, gdy suma wszystkich wpływów w danej walucie jest mniejsza niż suma wszystkich wypływów w tejże walucie. W ujęciu szerokim, krótka pozycja walutowa oznacza wartościową nadwyżkę pasywów w walutach obcych nad aktywami w walutach obcych. Wzrost kursu walut obcych naraża bank utrzymujący krótką pozycję walutową na straty, gdyż dochody banku z posiadanych aktywów w walucie krajowej mogą być mniejsze, niż zwiększone zobowiązania banku z tytułu posiadania pasywów w walucie obcej. Zob.też długa pozycja walutowa.
księga wieczysta (KW)
Dokument prawny opisujący nieruchomość, prowadzony przez sądy w formie rejestru. Zawiera m.in. informacje o właścicielu nieruchomości, lokalizacji, wpisanych hipotekach (obciążeniach). Zakładana dla nieruchomości na wniosek właściciela działki gruntu lub osoby, której przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe, a także na wniosek organu administracji państwowej lub z urzędu.
kupon
Przy obligacjach oraz akcjach występujących w tradycyjnej materialnej postaci (w formie dokumentu papierowego) mianem kuponu określa się pojedynczy odcinek, służący do pobierania odsetek (w przypadku obligacji) lub dywidendy (w przypadku akcji). Każdy kupon posiada: nazwę emitenta, numer oraz serię obligacji lub akcji, kolejny numer z datą płatności odsetek lub dywidendy oraz ewentualnie inne cechy identyfikacyjne. Wszystkie kupony tworzą tzw. Arkusz kuponowy. Przy obligacjach w formie zdematerializowanej mianem kuponu określa się pojedynczy okres odsetkowy (np. Przy obligacji czterokuponowej wypłata odsetek następuje cztery razy w terminie ważności obligacji). Zob.też obligacja kuponowa.
kurs walutowy
Cena obcej waluty wyrażona w pieniądzu krajowym. Określa ile jednostek pieniądza krajowego płaci się za jednostkę waluty obcej.
kwit depozytowy
Dokument będący papierem wartościowym na okaziciela lub świadectwem zarejestrowanym na nazwisko posiadacza. Nabywca kwitu depozytowego posiada prawo do określonej liczby akcji firmy, na podstawie której kwit depozytowy został wyemitowany (jeden kwit depozytowy nie musi reprezentować jednej akcji).
L
LIBOR
Średnia stopa procentowa, po której największe banki rynku londyńskiego oferują pożyczki innym pierwszorzędnym bankom. Stawka LIBOR jest podawana dla określonej waluty i w odniesieniu do standardowych okresów (np. 1 miesiąc, 3 miesiące, 1 rok). Z uwagi na znaczenie londyńskiego rynku walutowego stawka LIBOR pełni często rolę stawki bazowej. Obok stawki LIBOR banki podają stawkę LIBID (ang. London Interbank Bid Rate), będącą stopą procentową, według której banki są skłonne płacić za przyjmowane lokaty. Analogicznie do stawek LIBOR i LIBID kwotowane są stawki na innych międzybankowych rynkach pieniężnych (np. w Warszawie – WIBOR i WIBID).
leasing
Produkt, usługa finansowa stanowiąca w istocie alternatywną do kredytu bankowego formę finansowania zakupów majątku trwałego. Polega na przekazaniu przez leasingodawcę danego dobra (przedmiotu leasingu) do wykorzystywania w określonym czasie leasingobiorcy, który z kolei zobowiązuje się do dokonywania w regularnych odstępach czasu płatności (tzw. Rat leasingowych) na rzecz leasingodawcy. Stosunki pomiędzy leasingodawcą a leasingobiorcą opierają się na podstawie zawartej pomiędzy nimi umowy leasingu. W swej istocie umowa leasingu zbliżona jest do umowy najmu lub dzierżawy, a wyodrębnienie zawdzięcza posiadaniu pewnych dodatkowych klauzul.
leasing finansowy
Umowa długoterminowa, która nie może być wypowiedziana przez żadną ze stron przed upływem czasu reprezentującego zwyczajowo 60% – 80% życia ekonomicznego przedmiotu leasingu. Raty leasingowe (oraz opłaty początkowe i końcowe) z pojedynczej umowy pokrywają pełną amortyzację przedmiotu leasingu, zaś ryzyko związane z użytkowaniem przedmiotu leasingu ponosi wyłącznie leasingobiorca. Po wygaśnięciu umowy przedmiot leasingu może alternatywnie: powrócić do leasingodawcy, być odkupiony przez leasingobiorcę po wcześniej ustalonej cenie lub zostać wystawiony na sprzedaż przez leasingodawcę, przy czym część przychodów z jego sprzedaży przypadnie leasingobiorcy. Przedmiotem leasingu finansowego są np. Specjalistyczne maszyny i urządzenia, linie technologiczne, które trudno byłoby przekazać innemu użytkownikowi.
leasing operacyjny
Krótkoterminowa (w odniesieniu do życia ekonomicznego przedmiotu leasingu) lub z krótkim terminem wypowiedzenia umowa o najem lub dzierżawę. Pojedyncza umowa leasingowa nie pokrywa pełnej amortyzacji przedmiotu leasingu, w skład której wchodzą: koszt kupna lub wytworzenia przedmiotu, koszty administracyjne, koszt odsetek bankowych itp., a przedmiot amortyzuje się dopiero po jego wydzierżawieniu kilku kolejnym użytkownikom. Leasingodawca ponosi pełne ryzyko uszkodzenia, kradzieży, usterkowości przedmiotu leasingu i dlatego wymaga, aby leasingobiorca obowiązkowo korzystał z jego usług serwisowych. Firma poprzez korzystanie z leasingu operacyjnego uzyskuje sposobność szybkiego dostosowania własnych możliwości produkcyjnych do częstych i krótkotrwałych zmian w wielkości i strukturze popytu na oferowane przez siebie wyroby oraz zapewnienia sobie dostępu do innowacji w zakresie sprzętu (często przedmiotem leasingu operacyjnego są komputery lub samochody). Z uwagi na krótkoterminowy charakter takich zmian, leasingobiorca z reguły nie jest zainteresowany nabyciem przedmiotu leasingu po wygaśnięciu umowy.
leasing zwrotny
Operacja przeprowadzana na podstawie umowy, zgodnie z którą właściciel dobra inwestycyjnego sprzedaje je firmie leasingowej i równocześnie podpisuje z nią umowę leasingową pozwalającą mu na użytkowanie tego dobra w sposób taki sam jak wtedy, gdy pozostawał on jego właścicielem. Umowa leasingową zawiera również opcję odkupu przedmiotu leasingu (czyli sprzedanego dobra) przez leasingobiorcę po wygaśnięciu umowy. Leasing zwrotny dotyczy prawie wyłącznie dóbr inwestycyjnych o długim okresie życia ekonomicznego np. budynków. Motywem do stosowania leasingu zwrotnego są korzyści finansowe dla sprzedawcy (posiada teraz wolne środki i nadal użytkuje swoje dobro płacąc niskie raty).
limit zaangażowania
Określona prawnie lub wewnętrznie przez bank, maksymalna dopuszczalna wielkość środków finansowych możliwa do zaangażowania w: klienta banku, daną branżę gospodarki, drugi kraj lub nawet region świata. Limity zaangażowania są podawane jako kwota albo jako procent funduszy własnych banku lub funduszy własnych klienta. Określanie limitów zaangażowania jest pomocne przy kontroli ryzyka bankowego w celu jego minimalizacji. Dla przykładu aktualnie w Polsce z mocy przepisów zaangażowanie banku w stosunku do jednego podmiotu lub grupy powiązanej kapitałowo – organizacyjnie z tytułu działalności kredytowo – gwarancyjnej nie może przekroczyć 15% funduszy własnych banku oraz 10% funduszy własnych, gdy zobowiązanie wynika z jednej umowy.
lokata
Zob. Depozyt
M
marża
Zarobek banku z tytułu udostępnienia kapitału. Pożyczając zgromadzone środki, bank powiększa stopę procentową reprezentującą cenę pozyskanego pieniądza o pewną wielkość określaną jako marża. Może być ona podawana procentowo (np. 10%), w punktach bazowych (np. 35 b.p.) Lub jako mnożnik stawki bazowej (np.1,25 x stawka L1BOR). Wysokość marży zależy głównie od oceny ryzyka kredytowego dokonywanej przez bank. Nierzadko też wielkość marży jest rezultatem sprawdzania przez bank wytrzymałości kredytobiorcy.
marża banku
Zarobek banku z tytułu udostępnienia kapitału. Pożyczając zgromadzone środki, bank powiększa stopę procentową reprezentującą cenę pozyskanego pieniądza o pewną wielkość określaną jako marża. Może być ona podawana procentowo (np. 10%), w punktach bazowych (np. 35 p.b.), lub jako mnożnik stawki bazowej (np.1,25 x stawka LIBOR). Wysokość marży zależy głównie od oceny ryzyka kredytowego dokonywanej przez bank. Nierzadko też wielkość marży jest rezultatem sprawdzania przez bank wytrzymałości kredytobiorcy.
metoda kasowa
Metoda polegająca na naliczaniu przychodów i kosztów w danym okresie obrachunkowym, na podstawie faktycznych wpływów i wypływów środków. Zob. Leż metoda memoriałowa.
N
należności
Określane również jako wierzytelności, są jedną z kategorii aktywów występującą w bilansie. W banku komercyjnym jako należności określa się zarówno lokaty złożone w innych bankach, jak również kredyty udzielone klientom. Podobnie jak przy zobowiązaniach w zależności od terminu zapadalności rozróżnia się należności krótko – (okres spłaty do 1 roku) lub długoterminowe (okres spłaty powyżej 1 roku).
negocjacja dokumentów
Termin stosowany przy realizacji przez bank płatności uwarunkowanych. Negocjacja polega na badaniu przez bank zgodności przedstawionych mu dokumentów, na bazie których ma być dokonana płatność. Badaniu podlegają: cechy zewnętrzne dokumentów, ich zgodność między sobą oraz ich zgodność z warunkami i terminami określonymi w akredytywie dokumentowej lub inkasie. W wyniku negocjacji dokumentów bank podejmuje decyzję o ich akceptowaniu i dokonaniu zapłaty lub też o ich odrzuceniu.
nierzeczywiste transakcje finansowe
Zob. transakcje financial futures
nominalna stopa procentowa
Stopa procentowa pokazująca nominalny przychód z posiadanego kapitału lub cenę kapitału udostępnionego. Oprocentowanie depozytów i kredytów prawie zawsze jest podawane w sposób nominalny.
nota średnioterminowa
Jest skryptem dłużnym o stałym oprocentowaniu ze średnio – lub długoterminowym okresem ważności (z reguły od 1 roku do 10 lat). Okres ważności noty powoduje, iż wypełnia ona lukę pomiędzy krótkoterminowymi komercyjnymi papierami dłużnymi, a długoterminowymi obligacjami o stałym oprocentowaniu. Większość technicznych elementów stosowanych przy konstrukcji not średnioterminowych (sposób emisji, wykupu, notowania na rynku wtórnym) jest zbliżona do elementów konstrukcji krótkoterminowych komercyjnych papierów dłużnych.
O
obligacja dyskontowa
Zwana też obligacją o kuponie zerowym (ang. zero bond), daje prawo jej posiadaczowi otrzymania w terminie wykupu kwoty równej wartości nominalnej obligacji. Obligacje dyskontowe sprzedawane są nabywcom z dyskontem w stosunku do ceny emisyjnej. Ponieważ obligacje dyskontowe nie posiadają kuponu, dlatego ich nabywcy nie ponoszą ryzyka reinwestowania odsetek, zaś ich wyłącznym zyskiem jest różnica pomiędzy ceną emisyjną a ceną wykupu obligacji przez emitenta.
obligacja kuponowa
Obligacja posiadająca kupon odsetkowy, dająca posiadaczowi prawo do otrzymywania stałego dochodu w określonym terminie. Obligacje kuponowe w terminie wykupu są wykupowane przez emitenta po cenie nominalnej.
obligacja niezabezpieczona
Zob. Obligacja zabezpieczona obligacja o kuponie zerowym – zob. Obligacja dyskontowa
obligacja o wysokim przychodzie
Zob. Obligacja śmieciowa
obligacja opcyjna
Stanowi odmianę obligacji zamiennych. Właściciel obligacji opcyjnej otrzymuje prawo nabycia innych walorów finansowych w określonym terminie i po określonym kursie. Walorami tymi mogą być np. Akcje własne emitenta, akcje przedsiębiorstwa macierzystego, kolejna pożyczka obligacyjna emitenta, itp. W odróżnieniu od obligacji zamiennych przy obligacjach opcyjnych prawo umożliwiające zakup tychże walorów finansowych jest udokumentowane oddzielnym talonem opcyjnym (ang. warrant) i może stanowić przedmiot samodzielnego obrotu. Obligacja opcyjna pozbawiona talonu opcyjnego jest handlowana jako obligacja prosta. Dla obligacji opcyjnej notowanej na giełdzie podaje się zazwyczaj 3 kursy: a/ kurs obligacji opcyjnej (ang. cum right); b/ kurs obligacji opcyjnej bez talonu czyli obligacji prostej (ang. ex right) oraz c/ kurs talonu opcyjnego (ang. naked warrant).
obligacja prosta
Najstarsza i tradycyjna forma obligacji. Obligacja prosta jest obligacją kuponową o stałym oprocentowaniu z przeciętnym terminem ważności do kilku lat, podlegającą obowiązkowemu wykupowi przez emitenta w dniu wykupu. Nabywca w trakcie całego okresu ważności obligacji ma zagwarantowany stały, regularny dochód, zaś przed upływem terminu ważności może sprzedać obligację na rynku wtórnym.
obligacja pupilarna
Obligacja, która posiada gwarancje Skarbu Państwa. W obligacje pupilarne można lokować majątek osób ubezwłasnowolnionych oraz nieletnich.
obligacja rejestrowana
Obligacja kuponowa, w przypadku której pobieranie odsetek od kuponu przez właściciela odbywa się poprzez przesłanie przez emitenta obligacji wymaganej kwoty, na rachunek wskazany przez właściciela obligacji.
obligacja skarbowa
Obligacja, której emitentem jest Skarb Państwa reprezentowany zazwyczaj przez ministra skarbu lub finansów. Z reguły emisje obligacji skarbowych służą finansowaniu przez rząd długoterminowych zobowiązań płatniczych zaciągniętych na rynku wewnętrznym (tzw. dług publiczny) lub zagranicznym (tzw. Zadłużenie zagraniczne). W Polsce z przeznaczeniem na rynek wewnętrzny dotychczas wyemitowano złotowe obligacje skarbowe z terminami wykupu 1, 2, 3, 5 i 10 lat, przy których zastosowano różne formuły naliczania oprocentowania (stałe, zmienne, indeksowane). Wielkość emisji obligacji w danym roku jest każdorazowo określona w ustawie budżetowej. Sposób sprzedaży obligacji zależy od wyboru potencjalnych nabywców np. Emisja w drodze przetargu dla klientów instytucjonalnych, emisja w drodze publicznej oferty dla klientów indywidualnych. Uznaje się, że dla nabywców obligacje skarbowe (obok bonów skarbowych) stanowią najbezpieczniejszy papier wartościowy dostępny na rynku.
obligacja wieczysta
Zwana również konsolą; to obligacja, której emitent (prawie zawsze Skarb Państwa) nie zobowiązuje się do wykupu obligacji w jakimkolwiek terminie, lecz zobowiązuje się płacić ich nabywcom stały dochód przez nieograniczony czas.
obligacja zabezpieczona
Obligacja, której wykup (spłata) przez emitenta został zabezpieczony. Zabezpieczenie takie może być dokonane na majątku emitenta (tzn. Obligatariuszc uzyskują prawo do przejęcia części lub całości majątku emitenta w razie jego niewypłacalności) lub też przybrać formę gwarancji lub poręczenia innego podmiotu (np. Banku, skarbu państwa, gminy). Zabezpieczenia emisji dokonuje się dla zwiększenia poczucia bezpieczeństwa nabywców w sytuacji, gdy emitent nie jest podmiotem o stabilnej sytuacji finansowej. Dla emitenta zabezpieczenie podnosi znacząco koszty emisji (zob.też prowizja gwarancyjna). Szczególnym rodzajem obligacji zabezpieczonych są obligacje papilarne. Obligacje nie posiadające zabezpieczenia określa się jako niezabezpieczone (ang. Unsecured bonds).
obligacja zamienna
Stanowi formę pośrednią pomiędzy obligacją a akcją. Nabywcy obligacji przysługuje prawo zamiany posiadanych obligacji emiten – ta na akcje tegoż emitenta w ciągu określonego czasu (z reguły kilka lat) na dokładnie sprecyzowanych warunkach. Po dokonaniu zamiany pożyczka obligacyjna (dług zaciągnięty przez emitenta) przestaje istnieć. Jeżeli nabywca nie zdecyduje się na zamianę obligacji na akcje emitent jest zobowiązany wykupić obligacje w terminie. Oprocentowanie obligacji zamiennej jest z reguły niższe niż obligacji prostej, natomiast rekompensatą dla jej nabywców jest możliwość zamiany posiadanych walorów na akcje, po atrakcyjnej cenie (tzw. premia konwersyjna). Dla emitenta emisja obligacji zamiennych oznacza możliwość podwyższenia kapitału w późniejszym terminie.
obligacja śmieciowa
Zwana także łagodniej obligacją o wysokim przychodzie (ang. high yield bond); to obligacja kuponowa, której emitent nie posiada wysokiej oceny ratingowej (zob.też rating). Ze względu na większe ryzyko niewypłacalności emitenta, emitowane przez niego obligacje, aby zostały przez potencjalnych inwestorów uznane za atrakcyjne, muszą być oprocentowane wyżej (ok. 3 – 5 punktów procentowych) w stosunku do oprocentowania obligacji uważanych za bezpieczne (ang. high quality bonds). Kursy obligacji śmieciowych notowanych na giełdzie podlegają znacznym wahaniom cen, co zbliża ich naturę do zachowań akcji. Duże amplitudy wahań kursów powinien rekompensować inwestorom wysoki dochód z kuponu. Emisji obligacji śmieciowych dokonują najczęściej: młode firmy, nie mające ugruntowanej pozycji na rynku, firmy znajdujące się w trudnej sytuacji finansowej, oraz firmy dokonujące przejęć (zob.też wykup przez zarząd) lub redukujące własne długi. Rynek obligacji śmieciowych powstał w końcu lat 70. W USA i tam też jest najliczniej reprezentowany.
obligatariusz
Właściciel obligacji. Właściciel jest z reguły utożsamiany z posiadaczem, co nie zawsze jest słuszne (np. Kiedy obligacja imienna została oddana na przechowanie innemu podmiotowi).
odpisy
Zob. Rezerwy
odsetki
Środki płacone przez bank za udostępniony mu kapitał lub należne bankowi z tytułu udostępnionego przez niego kapitału. Odsetki są głównym (choć nie jedynym) wyznacznikiem ceny kapitału. Wysokość odsetek wylicza się na podstawie stopy procentowej.
odsetki narosłe
Zob. Odsetki wymagalne
odsetki proste
Formuła obliczania odsetek, przy zastosowaniu której odsetki dopisywane są do kapitału jednorazowo po upływie okresu odsetkowego.
odsetki płatne z dołu
Odsetki wypłacane lub dopisywane do kapitału po zakończeniu okresu odsetkowego.
odsetki płatne z góry
Odsetki wypłacane lub odpisywane od kapitału na początku okresu odsetkowego. Wysokość odsetek w razie dokonywania płatności z góry jest zazwyczaj obliczana przy zastosowaniu metody dyskonta.
odsetki składane
Zwane też odsetkami złożonymi; to formuła obliczania odsetek, według której odsetki są naliczane wielokrotnie, po każdym okresie
odsetki wymagalne
Z punktu widzenia banku są to odsetki, które przysługują klientom banku (które bank musi zapłacić) w związku z upływem okresu odsetkowego lub okresu na jaki złożono depozyt. Przed upływem tego okresu odsetki są naliczane i rozliczane przez bank w ciężar kosztów i określane mianem odsetek narosłych.
odsetki zapadłe
Odsetki należne bankowi z racji udostępnionego kapitału w związku z upływem okresu odsetkowego określonego np. w umowie kredytowej. Odsetkami zapadłymi dla banku są np. Odsetki od udzielonych kredytów, których termin płatności minął, odsetki od złożonych lokat po upływie umowy. Przed upływem tego terminu bank nalicza odsetki i rozlicza je w ciężar przychodów lub przychodów przyszłych okresów, zaś dopiero od daty, w której powinny być spłacone uznaje je za odsetki zapadłe.
odsetki złożone
Zob. Odsetki składane
ograniczone prawo rzeczowe
Użytkowanie, zastaw, hipoteka, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej.
okres kredytowania
Okres liczony od momentu: przyznania kredytu, postawienia środków do dyspozycji klienta lub wykorzystania przez klienta środków z pierwszej lub ostatniej transzy, do nieprzekraczalnego terminu w jakim kredytobiorca zobowiązany jest spłacić zaciągnięty kredyt (rozumiany jako kapitał). Długość okresu kredytowania (zależna od możliwości spłaty kredytu przez kredytobiorcę oraz od rodzaju kredytu), a także dni uznawane za początek i koniec okresu kredytowania precyzuje ściśle umowa kredytowa.
okres odsetkowy
Czas wyrażany jako liczba dni (np. 1 rok = 360 dni) lub jako różnica dwóch dat (np. Od 1 stycznia do 31 marca), za który bank nalicza odsetki od kapitału.
okres spłaty kredytu
Okres liczony od spłaty pierwszej raty do spłaty ostatniej raty kredytu
okres wykorzystania kredytu
Okres określony w umowie,liczony od dnia wykorzystania pierwszej transzy do dnia wykorzystania ostatniej transzy.
opcje
Zob. Transakcje opcyjne
opcje amerykańskie
Opcje, w których prawo nabywcy może być zrealizowane według jego uznania, w dowolnym terminie przed lub w terminie wygaśnięcia ważności opcji.
opcje europejskie
Opcje, w których prawo nabywcy może być zrealizowane w ściśle określonym momencie, który przypada na dzień wygaśnięcia ważności opcji.
opcje finansowe
Opcje, dla których przedmiotem transakcji są kontrakty wybranych walorów finansowych. Pierwszymi walorami, na które wystawiano opcje finansowe były kursy akcji, następnie kursy dłużnych papierów wartościowych, ceny kontraktów financial futures, wysokości indeksów giełdowych, itp. Opcje finansowe wywodzą się z opcji towarowych, w których przedmiotem transakcji są ceny określonych towarów. Zob.też transakcje opcyjne.
opcje kupna
Opcje dające nabywcom prawo do kupna określonego waloru, w ustalonym terminie, po z góry określonej cenie (zwanej ceną bazową).
opcje sprzedaży
Opcje dające nabywcom prawo do sprzedaży określonego wałom w ustalonym terminie po z góry określonej cenie (zwanej ceną bazową). Stanowią obok opcji kupna przedmiot transakcji opcyjnych.
opcje terminowe
Opcje, dla których przedmiotem transakcji są kontrakty futures. Opcje terminowe stwarzaj ą nabywcy możliwość zakupu (przy opcjach kupna) lub sprzedaży (przy opcjach sprzedaży) kontraktu futures w ustalonym terminie po z góry określonej cenie zwanej ceną bazową. Rozliczenie transakcji (w razie zrealizowania opcji przez nabywcę) następuje poprzez przyznanie mu odpowiedniej pozycji (długiej lub krótkiej) na rynku transakcji financiał futures.
opcje typu
Opcje kupna lub opcje sprzedaży, dla których cena bazowa walorów jest równa ich cenie bieżącej notowanej na rynku kasowym.
operacje dokumentowe
Zob. Płatności uwarunkowane
operacje otwartego rynku
Operacje kupna lub sprzedaży papierów wartościowych przeprowadzane przez bank centralny z bankami komercyjnymi. Podstawowym celem operacji otwartego rynku jest oddziaływanie przez bank centralny na poziom płynności sektora bankowego. Wyróżnia się operacje otwartego rynku typu warunkowego i bezwarunkowego.
operacje otwartego rynku typu bezwarunkowego
Rodzaj operacji otwartego rynku polegających na dokonywaniu przez bank centralny kupna (ang. Outright purchase) lub sprzedaży (ang. Outright sale) bankom komercyjnym papierów wartościowych znajdujących się w portfelu banku centralnego. Zazwyczaj są to skarbowe papiery dłużne (w Polsce bony skarbowe) lub też papiery wartościowe wyemitowane przez bank centralny (w Polsce bony pieniężne NBP). Operacje bezwarunkowe w krajach o ustabilizowanej gospodarce dokonywane są dość rzadko, zaś samo ich przeprowadzenie jest traktowane jako sygnał zmian polityki pieniężnej banku centralnego.
operacje otwartego rynku typu warunkowego
Jeden z rodzajów operacji otwartego rynku, których przedmiotem są na ogół skarbowe papiery dłużne (w Polsce bony skarbowe). Operacje otwartego rynku typu warunkowego dzielą się na operacje warunkowego zakupu oraz sprzedaży. Operacje warunkowego zakupu (ang. repurchase agreements) zwiększają bieżącą płynność systemu bankowego. Polegają na kupowaniu przez bank centralny papierów wartościowych od banków komercyjnych pod warunkiem, iż banki komercyjne odkupią od niego zakupione papiery w wyznaczonym terminie i po ustalonej cenie. Operacje warunkowej sprzedaży (ang. reverse repurchase agreements) zmniejszają bieżącą płynność systemu bankowego. Polegają na sprzedawaniu przez bank centralny papierów wartościowych bankom komercyjnym, z jednoczesnym zobowiązaniem ich do odsprzedaży tychże papierów w wyznaczonym terminie i po ustalonej cenie. Operacje otwartego rynku typu warunkowego są instrumentem najczęściej wykorzystywanym przez bank centralny do bieżącego regulowania płynności systemu bankowego.
oprocentowanie stałe
Oprocentowanie stale w calym okresie kredytowania lub w określonych umową okresach. Na wysokość oprocentowania nie ma wpływu sytuacja na rynku międzybankowym.
oprocentowanie zmienne
Oprocentowanie kredytu lub lokaty uzależnione od sytuacji panującej na rynku międzybankowym. Łączna wysokość oprocentowania to najczęściej suma stawek rynkowych (np. WIBOR, LIBOR) i marży banku.
opłata
Jednorazowa kwota, której wielkość jest stała i nie zależy od wartości produktu bankowego, pobierana przez bank za wykonanie określonych czynności (np. Sporządzenie przez bank aneksu do umowy kredytowej może podlegać stałej opłacie niezależnie od kwoty kredytu, którego dana umowa dotyczy).
otwarta pozycja walutowa
W ujęciu wąskim, pozycję walutową banku w danym dniu i w danej walucie tworzy różnica pomiędzy sumą wszystkich wpływów a sumą wszystkich wypływów odnotowywanych w danej walucie na rachunkach ostro. Obliczanie (i kontrolowanie) pozycji walutowych przydatne jest przy zarządzaniu ryzykiem płynności. W ujęciu szerokim, otwarte pozycje walutowe są wynikiem różnic pomiędzy wielkością aktywów i pasywów wyrażonych w danych walutach obcych. Banki posiadające otwartą pozycję walutową ponoszą ryzyko dewizowe. W celu zmniejszenia rozmiarów ewentualnych strat z tego tytułu. Narodowy Bank Polski wprowadził ograniczenia wielkości utrzymywanych przez polskie banki pozycji otwartych w stosunku do wysokości ich funduszy własnych (aktualnie nie więcej niż 15% dla pozycji względem jednej waluty, 30% dla pozycji walutowej globalnej oraz 40% dla pozycji walutowej maksymalnej). Rozróżnia się krótką oraz długą pozycję walutową.
P
papiery wartościowe
Dokumenty stwierdzające istnienie określonych praw majątkowych, których realizacja może nastąpić w wyniku okazania lub zwrotu dokumentów. Ważną cechą papierów wartościowych jest fakt, iż ich posiadacz oprócz realizacji określonych praw majątkowych może również dokonywać przenoszenia tychże praw na inne osoby. Papiery wartościowe najczęściej dzieli się: a/ ze względu na rodzaj prawa majątkowego na: papiery wartościowe nie stwierdzające prawa do kapitału oraz stwierdzające prawo do kapitału, b/ ze względu na sposób przenoszenia praw majątkowych na: papiery wartościowe imienne, na zlecenie i na okaziciela oraz c/ według kryterium dochodu na: papiery wartościowe o stałym lub zmiennym dochodzie.
papiery wartościowe imienne
Papiery wartościowe, które wskazują konkretną osobę jako właściciela, zaś przeniesienia praw majątkowych z nich wynikających dokonuje się w drodze cesji.
papiery wartościowe na okaziciela
Papiery wartościowe, których właścicielem jest ich aktualny posiadacz, zaś przeniesienia praw majątkowych z nich wynikających dokonuje się poprzez zwyczajne przekazanie dokumentów innej osobie.
papiery wartościowe na zlecenie
Papiery wartościowe, które wskazuj ą konkretną osobę jako właściciela, zaś przeniesienia praw majątkowych z nich wynikających dokonuje się w drodze indosu.
papiery wartościowe nie stwierdzające prawa do kapitału
Zwane także dłużnymi papierami wartościowymi; to papiery wartościowe, których właściciel nie dysponuje prawem współwłasności majątkowej w stosunku do majątku emitenta. Papiery te reprezentuj ą wyłącznie pieniężne zobowiązanie emitenta wobec ich posiadaczy na sumy płatne w określonej kwocie oraz w wyznaczonym terminie. Ze względu na rodzaj emitenta rozróżnia się m.in.: komercyjne oraz skarbowe papiery dłużne. Okres, na który zostały wyemitowane papiery wartościowe zazwyczaj determinuje ich formę prawną. Krótkoterminowe dłużne papiery wartościowe (do l roku) występują najczęściej w formie weksli lub bonów, zaś średnioterminowe (od 1 roku do 5 lat) i długoterminowe (powyżej 5 lat) w postaci skryptów dłużnych, not średnioterminowych, hipotecznych listów zastawnych oraz obligacji.
papiery wartościowe o stałym dochodzie
Papiery wartościowe, które przynoszą swoim właścicielom niezmienny dochód. Wysokość dochodu może być gwarantowana w całym okresie ważności papieru lub też w okresie krótszym (np. Dla okresu pojedynczego kuponu). Za klasyczny papier wartościowy o stałym dochodzie zwykło uważać się obligacje, chociaż obecnie emituje się coraz więcej obligacji o zmiennym oprocentowaniu.
papiery wartościowe o zmiennym dochodzie
Papiery wartościowe, które nie gwarantują swoim właścicielom dochodu w stałej wysokości lecz udział w zyskach osiąganych przez emitenta proporcjonalnie do wielkości wniesionego udziału. Za klasyczny papier wartościowy o zmiennym dochodzie uważa się akcje.
papiery wartościowe stwierdzające prawo do kapitału
Papiery wartościowe, których właściciele dysponują prawem współwłasności majątkowej w stosunku do majątku emitenta. Są nimi np. Dokumenty udziałowe w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, komandytowych, górniczych (tzw. kuksy) lub w spółkach akcyjnych. Dokument udziałowy w spółce akcyjnej jest określany jako akcja. Różnice pomiędzy poszczególnymi rodzajami dokumentów polegają głównie na różnym zakresie odpowiedzialności właściciela dokumentu za zobowiązania spółki. Obecnie przedmiotem obrotu giełdowego są prawie wyłącznie akcje.
papiery wartościowe zabezpieczone na aktywach
Papiery wartościowe, wyemitowane w oparciu o wyodrębnione aktywa firmy (prawie zawsze są to należności), najczęściej w procesie sekurytyzacji. Ponieważ regulowanie należności przez dłużników wobec wierzyciela stanowi z kolei podstawę regulowania zobowiązań przez emitenta wobec inwestorów (tzn. Nabywców ABS – ów) istotna staje się kwestia ratingu zarówno dłużników, wierzyciela (gdy wszystkiego nie spłacą dłużnicy resztę powinien spłacić sam wierzyciel),jak i samego emitenta, którym często jest tzw. Spółka celowa (tzn. Spółka powołana wyłącznie w celu przeprowadzenia konkretnej emisji).
pasywa
Finansowe określenie źródeł finansowania majątku firmy. Ogólnie pasywa dzieli się na: fundusze własne oraz kapitały obce. Szczególną pozycją wykazywaną po stronie pasywów stanowi zysk. Kapitały obce w przypadku banku komercyjnego noszą określenie zobowiązań i stanowią znaczącą pozycję w jego bilansie. Specyficzne znaczenie wśród pasywów ma kategoria określana jako fundusze własne banku. Częstym podziałem pasywów jest podział na pasywa tworzące koszty i nie tworzące kosztów. Analogicznie jak przy aktywach rozróżnia się pasywa w walucie krajowej i w walutach obcych
pasywa nie tworzące kosztów
Pasywa, których posiadanie nie wiąże się dla banku z kosztami (przeważnie odsetkowymi). Należą do nich np.: nieoprocentowane środki na rachunkach loro banków korespondentów lub nieoprocentowane środki na rachunkach klientów (np. w przypadku blokady środków na rachunku).
pasywa tworzące koszty
Pasywa, których pozyskiwanie wiąże się dla banku z ponoszeniem pewnych kosztów, głównie kosztów odsetkowych. Pasywa tworzące koszty stanowią znakomitą większość zobowiązań, gdyż prawie każdy pożyczony pieniądz kosztuje.
poddanie się egzekucji aktem notarialnym
Akt notarialny, w formie jednostronnego oświadczenia dłużnika o poddaniu się egzekucji lub w formie umowy zawartej pomiędzy bankiem a dłużnikiem, wyrażający obowiązek kredytobiorcy zapłaty określonej sumy pieniężnej w oznaczonym terminie. Ustanowienie tej szczególnej formy zabezpieczenia, faktycznie daje bankowi możliwość szybszego zaspokojenia roszczeń, w przypadku wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Akt ten na mocy ustawy stanowi tytuł egzekucyjny, na podstawie którego po nadaniu mu przez sąd klauzuli wykonalności może być prowadzona egzekucja.
pokrycie
Stosunek wartości przyjętego przez bank zabezpieczenia kredytu do kwoty udzielonego kredytu (np. pokrycie 200% oznacza, iż szacunkowa wartość zabezpieczenia jest dwukrotnie wyższa od kwoty kredytu). Pojęciem zamiennym jest margines bezpieczeństwa.
polecenie pobrania
System rozliczeń płatności pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem za pośrednictwem banku, w którym bank dokonuje automatycznego pobrania czyli ściągnięcia z konta dłużnika kwoty wyszczególnionej na fakturze w momencie jej płatności na rzecz wierzyciela. Polecenie pobrania opiera się na pisemnym upoważnieniu wierzyciela przez dłużnika do obciążania jego rachunku bankowego. Osobą inicjującą dokonywanie płatności jest wierzyciel. Nieuzasadnione obciążenie konta dłużnika przez bank z reguły powoduje zwrot pobranych środków.
polecenie zapłaty
Skierowane do banku przez zleceniodawcę polecenie dokonania zapłaty określonej kwoty (wpłaconej bezpośrednio do banku przez zleceniodawcę lub częściej poprzez obciążenie jego rachunku) na rzecz wskazanego beneficjenta. Polecenia zapłaty mogą zostać zrealizowane w drodze wypłaty gotówkowej lub w formie bezgotówkowej. Bezgotówkowa realizacja poleceń zapłaty przez bank odbywa się najczęściej w formie przekazów bankowych zwanych także przelewami (alternatywną metodą może być np. Przesłanie przez bank czeku).
poręczenie cywilne
Poręczenie według prawa cywilnego – przyjmowane przez bank jako jedna z form zabezpieczenia kredytów. Umowa, na mocy której poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Udzielenie poręczenia powoduje powstanie osobistej odpowiedzialności poręczyciela za dług (poręczyciel odpowiada całym majątkiem). Stąd banki zazwyczaj przed przyjęciem poręczenia sprawdzają status majątkowy poręczyciela i obciążenie innymi zobowiązaniami finansowymi. Najczęściej do oceny statusu poręczyciela banki stosują kryteria takie same jak do kredytobiorcy. Poręczenie powinno być złożone na piśmie i spełniać określone wymogi tzn. Wskazywać w sposób jednoznaczny: osobę, za którą udzielono poręczenia; konkretny kredyt, którego dotyczy; bank, na rzecz którego udzielono poręczenia. Poręczenie może być udzielone zarówno przez osoby prawne, jak i przez osoby fizyczne oraz może obejmować całość zobowiązania dłużnika bądź jego część (np. Spłatę jednej raty kredytu). Jeśli nie zostało zastrzeżone w umowie, poręczyciel jest odpowiedzialny za dług jako współdłużnik solidarny (odpowiada jak za własne zobowiązania). Z reguły banki przyjmują poręczenia za dług już istniejący (została zawarta umowa o kredyt), rzadziej poręczenia za dług przyszły. Poręczenie za dług przyszły pod rygorem jego nieważności musi wskazywać najwyższą kwotę do jakiej udzielono poręczenia. Poręczenie może być terminowe (udzielone na określony czas) lub bezterminowe. Poręczenie terminowe nie może być odwołane. Z tej racji dla ochrony poręczyciela obowiązuje zasada, że zmiany warunków umowy kredytowej, dokonywane bez zgody poręczyciela nie mogą zwiększać zakresu jego odpowiedzialności.
poręczenie według prawa cywilnego
Przyjmowane przez bank jako jedna z form zabezpieczenia kredytów. Poręczenie jest umową, na mocy której poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Udzielenie poręczenia powoduje powstanie osobistej odpowiedzialności poręczyciela za dług tzn. Poręczyciel odpowiada całym majątkiem. Stąd banki zazwyczaj przed przyjęciem poręczenia sprawdzają status majątkowy poręczyciela i obciążenie innymi zobowiązaniami finansowymi. Najczęściej do oceny statusu poręczyciela banki stosują kryteria takie same jak do kredytobiorcy. Poręczenie pod rygorem nieważności powinno być złożone na piśmie i spełniać określone wymogi tzn. wskazywać w sposób jednoznaczny: osobę, za którą udzielono poręczenia; konkretny kredyt, którego dotyczy; bank, na rzecz którego udzielono poręczenia. Poręczenie może być udzielone zarówno przez osoby prawne, jak i przez osoby fizyczne oraz może obejmować całość zobowiązania dłużnika bądź jego część (np. spłatę jednej raty kredytu). Jeśli nie zostało zastrzeżone w umowie, poręczyciel jest odpowiedzialny za dług jako współdłużnik solidarny (odpowiada jak za własne zobowiązania). Z reguły banki przyjmują poręczenia za dług już istniejący (została zawarta umowa o kredyt), rzadziej poręczenia za dług przyszły. Poręczenie za dług przyszły pod rygorem jego nieważności musi wskazywać najwyższą kwotę do jakiej udzielono poręczenia. Poręczenie może być terminowe (udzielone na określony czas) lub bezterminowe. Poręczenie terminowe nie może być odwołane. Z tej racji dla ochrony poręczyciela obowiązuje zasada, że zmiany warunków umowy kredytowej, dokonywane bez zgody poręczyciela nie mogą zwiększać zakresu jego odpowiedzialności.
poręczenie wekslowe
Inaczej zwane awalem. W celu zabezpieczenia spłaty udzielonych wierzytelności (głównie udzielonych kredytów i gwarancji bankowych) bank może przyjąć weksel in blanco poręczony. Wymagane, kiedy np. Majątek wystawcy weksla nie gwarantuje w dostatecznym stopniu spłaty należności banku. Poręczycielami mogą być zarówno osoby prawne, jak i fizyczne. Poręczenie wekslowe powstaje z chwilą złożenia na wekslu lub na przedłużku podpisu przez poręczyciela. Poręczenie powinno wskazywać za kogo zostało udzielone, zaś przy braku takiego wskazania przyjmuje się, że zostało udzielone za wystawcę weksla. Odpowiedzialność poręczyciela ma charakter: akcesoryjny (tzn. Jest taka sama jak osoby, za którą poręczono), solidarny (poręczyciel odpowiada solidarnie z innymi dłużnikami wekslowymi do całej sumy wekslowej, za którą poręczył) oraz samoistny (zobowiązanie poręczyciela jest ważne nawet gdyby zobowiązanie, za które poręczył było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny). Oznacza to m.in., że złożenie poręczenia wekslowego rozszerza krąg osób odpowiedzialnych z weksla. Praktycznie przyjęcie poręczenia wekslowego wzmacnia bezpieczeństwo banku, kiedy poręczyciel dysponuje znacznym majątkiem, dlatego zazwyczaj banki oceniają sytuację majątkową i zakres pozostałych zobowiązań poręczyciela.
pozycja niedopasowania
Określenie na występujące rozbieżności w terminach zapadalności i wymagalności odpowiadających sobie aktywów i pasywów, wykazywanych w bilansie banku. Ponieważ zharmonizowanie pomiędzy sobą wszystkich terminów praktycznie jest niemożliwe, banki z reguły zawsze posiadają albo długą albo krótką pozycję niedopasowania.
pozycje pozabilansowe
Zobowiązania, których realizacja może, ale nie musi wystąpić. Zobowiązania takie w momencie ich powstania nie wiążą się z faktycznym przepływem pieniądza, ale stwarzaj ą ryzyko wystąpienia takiego przepływu w przyszłości. Jeżeli zaistnieje bowiem określona okoliczność i powiedzmy np. Bank będzie musiał dokonać zapłaty z tytułu udzielonej wcześniej gwarancji, zobowiązanie pozabilansowe takiego banku przekształci się w faktyczny ruch pieniądza i doprowadzi do zmian w jego bilansie. Dla banków komercyjnych pozycje pozabilansowe tworzą: udzielone gwarancje i poręczenia, potwierdzone linie kredytowe, otwarte akredytywy dokumentowe, a także zobowiązania wynikające z transakcji na instrumentach pochodnych. Zbyt wysoka wartość zobowiązań pozabilansowych, które z czasem mogą stać się wymagalnymi może zniszczyć przyszłość finansową firmy (np. Bankructwo banku Barrings).
pożyczka
Umowa pożyczki (w polskim prawie zdefiniowana w kodeksie cywilnym) jest umową, na podstawie której pożyczkodawca przenosi na rzecz pożyczkobiorcy określoną ilość przedmiotów oznaczonych co do gatunku i jakości. Udzielić pożyczki może dowolny podmiot dowolnemu podmiotowi, zaś przedmiotami pożyczki mogą być zarówno rzeczy materialne, jak i środki pieniężne (w tym znaczeniu pożyczka jest najczęściej utożsamiana z kredytem). Umowa o pożyczkę (w odróżnieniu od umowy kredytowej) nie musi określać celu przeznaczenia środków, jak również nie musi być umową odpłatną tzn. oprocentowaną (np. nieoprocentowna pożyczka z kasy zapomogowo – pożyczkowej).
prawo poboru
Prawo nabycia nowych akcji, przysługujące dotychczasowym akcjonariuszom spółki w sytuacji podwyższania kapitału akcyjnego spółki w drodze emisji nowych akcji. Prawo poboru jest prawem zbywalnym posiadającym swoją teoretyczną wartość i może stanowić przedmiot obrotu giełdowego.
premia
Kwota pieniężna płacona przez nabywcę sprzedawcy opcji, będąca ceną opcji. Wysokość płaconej premii zależy od wielu czynników, z których najważniejszym jest relacja pomiędzy ceną realizacji walorów, na które została wystawiona opcja określaną jako cena bazowa (ang. Strike price), a ich ceną bieżącą notowaną na rynku kasowym.
produkt bankowy
Każdy rodzaj usługi oferowanej klientowi przez bank. Tradycyjnymi produktami banku komercyjnego są: lokaty oraz kredyty bankowe. Do nowo oferowanych produktów można zaliczyć m.in. Bankowość elektroniczną, karty płatnicze, usługi powiernicze.
prolongata
Wydłużenie okresu kredytowania poza termin podany w umowie i określenie nowej liczby i wysokości rat lub zmiana terminu płatności rat kapitałowych kredytu oraz określenie nowej ich liczby i wysokości.
promesa kredytowa
Pisemne przyrzeczenie udzielenia kredytu wystawiane przez bank. Niekiedy firma sprzedająca mieszkania wymaga tego rodzaju zabezpieczenia,by mieć pewność co do źródeł finansowania nieruchomości.
protest weksla
Publiczne stwierdzenie odmowy przyjęcia weksla trasowanego przez trasata lub wykupienia weksla trasowanego przez akceptanta lub weksla własnego przez wystawcę weksla. Prawo wekslowe szczegółowo określa termin, w którym może być dokonany protest, formę, treść oraz instytucję właściwą do sporządzenia tego publicznego aktu. Zazwyczaj akt ten sporządza biuro notarialne. Niedotrzymanie wymaganego przepisami terminu powoduje, że posiadacz weksla traci regres do wszystkich dłużników wekslowych z wyjątkiem wystawcy weksla własnego i akceptanta weksla trasowanego. Tak więc protest weksla jest jedynie warunkiem zwrotnego poszukiwania, nie jest natomiast konieczny do wykonywania praw wekslowych przeciwko głównym dłużnikom wekslowym. Zob.też akcept.
prowizja
Kwota pobierana przez bank, naliczana jako procent od wartości produktu bankowego. Gwarantuje bankowi pewien przychód z tytułu dokonania przez niego określonych czynności (np. Postawienia środków do dyspozycji klienta) w sytuacji, gdy ostatecznie nie skorzysta on z produktu (np. Nie wykorzysta pełnej kwoty przyznanego mu kredytu).
prowizja administracyjna
Prowizja naliczana jako procent od kwoty kredytu (najczęściej od 0,2% do 0,9%) płatna przez kredytobiorcę najczęściej jednorazowo (lub np. Rocznie w przypadku długich okresów kredytowania).
prowizja gwarancyjna
Prowizja pobierana przez bank z tytułu gwarantowania emisji papierów wartościowych (tzn. Gwarantowaniem zakupu określonej ilości papierów wartościowych w razie niewykupienia dostatecznej ilości walorów przez inwestorów). Płatnikiem prowizji jest emitent. Prowizja może być określona jako łączna kwota lub jako procent od ceny emitowanego instrumentu.
prowizja od wcześniejszej spłaty
Prowizja płatna przez kredytobiorcę w razie spłaty kredytu w terminie wcześniejszym niż przewidywała to umowa kredytowa. Istnienie tej prowizji banki zazwyczaj uzasadniają ponoszeniem dodatkowych kosztów w związku z koniecznością ulokowania funduszy zwróconych przez kredytobiorcę w inne mniej dochodowe dziedziny (np. bank refinansował się po stawce LIBOR, a wcześniej spłacony kredyt może złożyć jako lokatę wyłącznie po stawce LIBID).
prowizja od zaangażowania
Naliczana jako procent (najczęściej od 0,2% do 0,75% w stosunku rocznym) od kwoty postawionego do dyspozycji kredytu, lecz jeszcze niewykorzystanego przez kredytobiorcę w okresie tzw. Dostępności kredytu. Bank pobierając tę prowizję mobilizuje kredytobiorcę do jak najszybszego wykorzystania udostępnionych mu środków. Prowizja jest naliczana z uwzględnieniem faktycznej ilości dni, w których kredyt nie był wykorzystany przez co jej charakter jest zbliżony do odsetek.
prowizja przygotowawcza
Prowizja naliczana jednorazowo jako procent od kwoty kredytu (najczęściej ok. 1 %) płatna przez kredytobiorcę z reguły w momencie lub wkrótce po podpisaniu przez niego umowy kredytowej. Rekompensuje ona bankowi koszty, które musiał ponieść do momentu i w związku z przygotowaniem umowy kredytowej, np. koszt przeprowadzenia analizy finansowej klienta.
prowizja ubezpieczeniowa
Prowizja pobierana z tytułu ubezpieczenia kredytów od ryzyka. Jej wysokość zależy od oceny stopnia ryzyka oraz od typów ryzyka (ryzyko polityczne, handlowe, itp.) podlegających ubezpieczeniu.
przelew
Zob. Polecenie zapłaty
przelew wierzytelności na zabezpieczenie
Inaczej cesja wierzytelności na zabezpieczenie. Umowa, na podstawie której cedent przenosi wierzytelność na rzecz cesjonariusza. Przelew wierzytelności na zabezpieczenie kredytu to umowa między bankiem a kredytobiorcą, na mocy której kredytobiorca przenosi wierzytelności wobec swojego dłużnika na rzecz banku. Najczęściej jako zabezpieczenie kredytu przyjmowany jest przez banki przelew należności kredytobiorcy od jego odbiorców. Kredytobiorca dokonujący cesji nie ponosi odpowiedzialności za wypłacalność dłużnika, dlatego przed przyjęciem cesji banki starają się uzyskać informacje na temat jego sytuacji finansowej. Zgoda dłużnika na dokonanie cesji nie jest wymagana. O zawarciu ww.umowy kredytobiorca zobowiązany jest powiadomić swojego dłużnika. W razie braku spłaty kredytu bank ma prawo wystąpić z żądaniem do dłużnika kredytobiorcy, aby należne mu świadczenie dokonał wprost na rzecz banku.
przewalutowanie
Oznacza możliwość zmiany waluty kredytu na inną w okresie kredytowania; najczęściej obarczona dodatkową prowizją bankową.
przewłaszczenie
Polega na przeniesieniu przez właściciela własności zbywalnych rzeczy ruchomych na rzecz innej osoby na podstawie zawartej pomiędzy nimi umowy. Jedna z form zabezpieczenia spłaty udzielanych przez banki kredytów. Najczęściej przewłaszczane są rzeczy należące do kredytobiorcy lub osób trzecich na rzecz banku. Pomimo, że bank staje się właścicielem rzeczy, przewłaszczający zatrzymuje rzecz jako używający i może ją używać zgodnie z jej przeznaczeniem ponosząc koszty jej utrzymania, przy czym nie może danej rzeczy np. Zastawić lub sprzedać, gdyż nie jest już jej właścicielem. Rzeczy przewłaszczane winny być oznaczone w sposób umożliwiający ich jednoznaczną identyfikację. Umowa przewłaszczenia zazwyczaj zawiera klauzulę, że jeżeli kredyt wraz z odsetkami zostanie spłacony w określonym terminie, przeniesienie własności straci moc, a przewłaszczający stanie się ponownie właścicielem rzeczy. W przypadku braku spłaty bank może sprzedać przewłaszczoną rzecz, a środki uzyskane ze sprzedaży przeznaczyć na spłatę zadłużenia. Przewłaszczenie stanowi podobną do zastawu bankowego formę zabezpieczenia roszczeń banku, główna różnica wynika z faktu, kto pozostaje właścicielem rzeczy: w razie przewłaszczenia bank, w razie zastawu pierwotny właściciel. Różnica ta ujawnia się np. W sytuacji upadłości dłużnika (rzeczy przewłaszczone jako własność banku są wyłączane z masy upadłości), a w razie egzekucji skierowanej do rzeczy przewłaszczonej ze strony innego wierzyciela bank, jako jej prawny właściciel może wystąpić z powództwem przeciw egzekucyjnym.
przyjęcie weksla
Zob. Akcept
przystąpienie do długu kredytowego
Rozróżnia się umowne i ustawowe przystąpienie do długu kredytowego. Umowne przystąpienie do długu traktowane jest jako jedna z form zabezpieczenia kredytów, następuje na podstawie pisemnej umowy zawartej pomiędzy bankiem a przystępującym do długu lub pomiędzy kredytobiorcą a przystępującym do długu. Przystępującym do długu może być osoba trzecia, dotychczas nie występująca w charakterze strony, po przystąpieniu do długu odpowiada za dług łącznie z kredytobiorcą, który nie zostaje z długu zwolniony. Odpowiedzialność przystępującego do długu i kredytobiorcy ma charakter solidarny (zob. też poręczenie wekslowe), co należy zastrzec w umowie o przystąpieniu do długu. Ustawowe przystąpienie do długu następuje w przypadku zbycia przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego przez kredytobiorcę.
próg rentowności
Wielkość produkcji, przy której całkowite przychody osiągane przez firmę są równe całkowitym kosztom przez nią ponoszonym. Przedsiębiorstwo znajdujące się w progu rentowności nie generuje zysków ani nie ponosi strat. Określenie progu rentowności jest konieczne m.in. Do przeprowadzenia pełnej analizy opłacalności projektu kredytowego.
punkt bazowy
Jeden punkt bazowy (skrót: b.p.) To jedna setna procenta. Gdy wysokość marży banku jest minimalna, wygodniej jest podawać ją właśnie w punktach bazowych, np. oprocentowanie kredytu dla klienta wynosi 50 b.p. ponad stawkę LIBOR.
płaszcz
Przy obligacjach występujących w tradycyjnej materialnej postaci (w formie dokumentu papierowego) mianem płaszcza określa się tę część obligacji, która stanowi właściwy zapis dłużny. Płaszcz obligacji zawiera: nazwę emi – tenta, nazwę, serię oraz numer obligacji, kwotę zobowiązania (cenę nominalną), stopę procentową oraz ewentualnie inne szczegóły dotyczące danej emisji. Przy obligacjach w formie zdematerializowanej część informacji, które zawierał płaszcz podawana jest na tzw. Świadectwach depozytowych będących potwierdzeniem dokonania zakupu obligacji.
płatności nieuwarunkowane
Płatności, których dokonanie przez bank nie jest uzależnione od spełnienia przez beneficjenta jakichkolwiek warunków. Do płatności nieuwarunkowanych należą płatności dokonywane za pomocą czeków oraz w formie poleceń zapłaty.
płatności uwarunkowane
Płatności, których dokonanie przez bank jest uzależnione od spełnienia przez beneficjenta określonych warunków (zazwyczaj przedłożenia dokumentów zaświadczających o wywiązaniu się przez niego z warunków kontraktu np. O wysłaniu towarów kupującemu). Do najczęstszych rodzajów płatności uwarunkowanych należą płatności dokonywane w formie akredytywy dokumentowej lub inkasa, które zwyczajowo nazywa się operacjami dokumentowymi (ang. Documentary operations).
Q
R
rachunek wyników
Zob. Rachunek zysków i strat
rachunek zysków i strat
Zwany także rachunkiem wyników (ang. Income statement), podobnie jak bilans jest prawnie regulowanym dokumentem finansowym. Rachunek wyników pokazuje przychody uzyskane i koszty poniesione przez firmę w danym okresie obrachunkowym, w wyniku których firma zrealizowała zysk lub poniosła stratę. Dla banku komercyjnego podstawowymi przychodami są: odsetki otrzymane od kredytów, pobrane prowizje i opłaty oraz przychody z operacji wymiany, z akcji lub innych papierów wartościowych. Banki rozróżniają przychody i koszty obliczane przy zastosowaniu metody memoriałowej lub kasowej. Koszty poniesione przez bank to głównie: koszty zapłaconych odsetek i prowizji oraz koszty działania. Specyficznym kosztem nie będącym wydatkiem jest amortyzacja.
ranking
Zestawienie wybranych podmiotów określające ich wzajemną pozycję względem siebie. Podstawę do sporządzenia rankingu mogą stanowić ratingi.
rata kredytu
Miesięczna płatność wymagana przez bank z tytułu udzielonego kredytu, zawiera część kapitału i naliczone odsetki.
rata malejąca
Raty określone w sposób, w którym część kapitałowa raty jest stała, zaś część odsetkowa maleje wraz ze spłatą kapitału w kolejnych ratach. Przy tym rodzaju spłaty łączne raty są coraz niższe.
rata stała
Zwana inaczej annuitetową. Rata, gdzie suma częsci kapitałowej i odsetkowej jest stała. Kredytobiorca w całym okresie kredytowania płaci tę samą kwotę. Spłata kapitału następuje wolniej niż przy ratach malejących, co sprawia,że całkowita suma odsetek płaconych przez kredytobiorcę jest wyższa.
rating
Ocena zdolności danego podmiotu do regulowania jego krótko – lub długoterminowych zobowiązań dokonywana przez agencję ratingową. Rating może dotyczyć danego podmiotu samodzielnie lub też może być przypisany do konkretnego instrumentu długu (zobowiązania tego samego dłużnika mogą mieć różne oceny ze względu na sposób ich zabezpieczenia np. Kredyt zabezpieczony hipotecznie lub niezabezpieczony). Rating finansowy jest więc oceną wiarygodności kredytowej danego podmiotu podaną w standardowej formie. Najczęściej używane są oznaczenia literowe lub cyfrowe (np. AA+, Baa2), reprezentujące określoną skalę. Rating przeprowadzany przez jednostki inne niż agencje ratingowe (np. czasopisma, banki) określa się mianem klasyfikacji do danych grup ryzyka. Uzyskanie wysokiego ratingu z reguły umożliwia firmie zaciąganie długu na korzystniejszych dla niej warunkach, czy to w formie bezpośredniej (np. kredyt z banku), czy też pośredniej (np. emisja papierów dłużnych).
realna stopa procentowa
Stopa procentowa (nominalna lub efektywna) odniesiona do tempa wzrostu cen konkretnego dobra, najczęściej zaś do stopy inflacji.
refinansowanie
Zaciągnięcie kredytu z przeznaczeniem na zwrot poniesionych wcześniej kosztów na realizację inwestycji lub spłatę innego kredytu bankowego.
remburs
Świadczenie zwrotne oznaczające zwrot wyłożonych środków. Pojęcie rembursu najczęściej występuje przy wypłatach z akredytywy dokumentowej. Remburs jest ustanawiany przez bank otwierający akredytywę w banku trzecim, będącym zazwyczaj bankiem w kraju macierzystym danej waluty. Bank pośredniczący (uprawniony do rembursu) po dokonaniu wypłaty beneficjentowi akredytywy, zwraca się do banku, w którym ustanowiono remburs na jego rzecz o zwrot wydatkowanych środków.
remitent
Osoba, na której rzecz lub na zlecenie której ma być dokonana zaplata. Terminu remitent używa się w odniesieniu do zapłaty z czeku lub weksla. W drugim przypadku remitent, zwany inaczej wekslobiorcą, jest wierzycielem wekslowym, a więc ma prawo domagania się zapłaty z weksla. Remitent może stać się dłużnikiem wekslowym, kiedy przeniesie prawa wynikające z weksla na inną osobę podpisując się na wekslu w charakterze indosanta.
rewident
Zwany też audytorem, jest osobą uprawnianą do badania i zatwierdzania sprawozdań finansowych. Kryteria i wymogi kwalifikacyjne niezbędne do otrzymania tytułu biegłego rewidenta w Polsce określa ustawa. W odróżnieniu od analityka finansowego rewident bada wyłącznie zgodność danych zawartych w sprawozdaniach finansowych z obowiązującymi regulacjami prawno – księgowymi.
rezerwy
W potocznym rozumieniu rezerwa stanowi nagromadzony zasób pewnych środków np. Rezerwa złota czy też rezerwa walutowa. Dla banku o wiele istotniejsze są rezerwy rozumiane jako odpisy (ang. Prwisions) dokonywane z osiąganego zysku pod ewentualne przyszłe wydatki (np. Podatki) lub straty. Często kwestią dyskusyjną jest ocena konieczności tworzenia danej rezerwy. Względy bezpieczeństwa czy też zasada ostrożnej wyceny mogą wymagać, aby rezerwa w danym momencie została utworzona (np. Zmienia się sytuacja prawna kredytobiorcy), natomiast bank może takiej potrzeby nie uznawać. Chociaż przepisy księgowe starają się regulować te kwestie wskazując okoliczności, w których należy tworzyć dane rezerwy, w praktyce banki często tworzą rezerwy dopiero po zaleceniach swego audytora. Jeżeli utworzenie danej rezerwy nie jest uznawane przez urząd skarbowy za koszt uzyskania przychodu, wówczas rezerwa ta podlega de facto opodatkowaniu, przez co ciężar jej utworzenia wzrasta. Rozwiązanie rezerwy wskazuje na przeminięcie niebezpieczeństwa i zwiększa zysk banku.
rozdzielność majątkowa
Wyłączenie wspólnoty majątkowej pomiędzy małżonkami.
rynek pierwotny nieruchomości
Obrót nieruchomościami nowo wybudowanymi i zakupowanymi od developerów, spółdzielni mieszkaniowych, TBS itp.
rynek wtórny nieruchomości
Obrót nieruchomościami, które już były użytkowane.
ryzyko bankowe
Pojęcie ryzyka towarzyszy prowadzeniu jakiejkolwiek działalności gospodarczej. Dla banku komercyjnego wyróżnia się 4 typy specyficznego ryzyka określanego mianem ryzyka bankowego.
ryzyko dewizowe
Ryzyko poniesienia strat przez bank w wyniku zmian kursów walut. Ryzyko dewizowe dotyczy każdego banku utrzymującego otwartą pozycję walutową. Na ryzyko to narażone są zwłaszcza banki operujące na międzynarodowych rynkach pieniężnych lub finansujące transakacje handlu zagranicznego. W celu ograniczenia rozmiarów ryzyka dewizowego banki, oprócz przewidywania zmian kursów walut, prowadzą bieżącą kontrolę wielkości i struktury posiadanych otwartych pozycji walutowych.
ryzyko kredytowe
Ryzyko jakie ponosi bank udzielając kredytu. Jest to głównie ryzyko niespłacenia kredytu przez klienta (całości kredytu i odsetek bądź jego części) oraz ryzyko unieruchomienia tj. niedotrzymania przez klienta terminów spłat kapitału i odsetek (takie zamrożenie środków, w dłuższym niż zakładał bank okresie może uniemożliwić przeprowadzenie innych transakcji). Ryzyko kredytowe występuje przy każdej transakcji kredytowej, wobec czego dla banku najbardziej istotną sprawą jest ocena stopnia ryzyka i dążenie do jego minimalizacji. W tym celu banki badają wiarygodność klienta, przeprowadzają analizę jego sytuacji ekonomiczno – finansowej, oceniają szansę realizacji planów i kiedy nie uzyskują dostatecznej pewności, co do spłaty swoich pieniędzy odmawiają udzielenia kredytu. Najczęściej dla zagwarantowania sobie odzyskania pożyczonych pieniędzy banki żądają dodatkowo zabezpieczenia kredytu.
ryzyko kredytowe, ryzyko stopy procentowej, ryzyko płynności oraz ryzyko dewizowe
Powyższe typy ryzyka bank stara się kontrolować, a nawet nimi zarządzać. Wynagrodzeniem za podjęcie się większego ryzyka powinien być wyższy zysk banku. W takim rozumieniu poniesienie straty wynika z nieumiejętnego zarządzania konkretnym typem ryzyka. Oprócz tak zdefiniowanego ryzyka istnieje pojęcie siły wyższej (np. kataklizmu), przed skutkami której bank praktycznie zabezpieczyć się nie może.
ryzyko kursowe
Ryzyko występujące przy kredytach indeksowanych w walutach, ponoszone przez kredytobiorcę w związku z możliwością wystąpienia zmiany kursu waluty, w której został zaciągnięty kredyt w stosunku do waluty krajowej.
ryzyko płynności
Ryzyko związane z niemożnością uregulowania przez bank bieżących zobowiązań w ich terminie wymagalności na skutek nieposiadania wystarczającej ilości aktywów płynnych. Utrata płynności przez bank w praktyce może wystąpić w sytuacji gwałtownego wycofywania depozytów przezdeponentów(wig. Run) na skutek np. Paniki wywołanej informacjami o kłopotach banku. W celu kontroli ryzyka płynności bank sporządza raporty płynnościowe oraz utrzymuje taką strukturę aktywów i pasywów, która zapewnia kształtowanie się wskaźników płynności w optymalnych przedziałach.
ryzyko stopy procentowej
Ryzyko poniesienia przez bank strat w wyniku zmiany stóp procentowych na rynku pieniężnym (np. Po zmianie stóp procentowych w banku centralnym). W szerokim rozumieniu, ryzyko stopy procentowej występuje wówczas, gdy w operacjach związanych z gospodarką aktywami i pasywami banku zmiany ich oprocentowania nie są wzajemnie zsynchronizowane zarówno pod względem wysokości stopy procentowej, jak iterminu wymagalności pasywów z terminami zapadalności aktywów. Ryzyko stopy procentowej dotyczy więc banku utrzymującego pozycję niedopasowania (co w praktyce oznacza każdy bank). Aby kontrolować ryzyko, bank oprócz przewidywania kierunku zmian stopy procentowej sporządza tzw. Raporty luki stopy procentowej (ang. Interes! Ratę gap report) ukazujące rozmiary niedopasowania pozycji odsetkowej aktywów i pasywów z punktu widzenia ich podatności na zmiany stopy procentowej. Ryzyko zmiany stopy procentowej, pociągające za sobą możliwość wywołania różnorodnych zagrożeń dla banku, jest często dzielone na kilka podtypów. Wśród nich wyróżnia się m.in.: ryzyko spadku marży odsetkowej netto, ryzyko dochodu, ryzyko nieprzewidywalnych i niejednorodnych zmian w średnim oprocentowaniu aktywów i pasywów, ryzyko wymuszonego refinansowania się, ryzyko zakłócenia terminarza oraz wielkości oczekiwanych wpływów środków pieniężnych.
S
sekurytyzacja
Innowacja finansowa wprowadzona w latach 70. W USA. Polega na dokonywaniu emisji papierów wartościowych w oparciu o specjalnie wyodrębnione w tym celu aktywa firmy, którymi są przede wszystkim należności (obecne lub przyszłe) przynoszące regularny dochód np.: należności z tytułu spłat rat z leasingu samochodów, tzw. ALS (ang. Auto Lease Securities), należności z tytułu rozliczeń kart płatniczych, tzw. CARDS (ang. Certificate of Amortizing Revolving Debte); należności z tytułu pożyczek na zakupy samochodów, tzw. CARS (ang. Certificate for Automobile Receivables) oraz inne. Emisją tego typu papierów wartościowych zajmują się specjalnie utworzone spółki – córki (ang. Special Purpose Vehicle) natomiast same papiery określa się mianem papierów wartościowych zabezpieczonych na aktywach. Banki mogą uczestniczyć w sekurytyzacji w roli: aranżera transakcji (posiadając w swym portfelu określone należności mogą dokonać ich sekurytyzacji za pośrednictwem własnych spółek), pośrednika pomiędzy emitentami a inwestorami, nabywcy papierów wartościowych oraz gwaranta spółki emitującej papiery wartościowe.
skarbowe papiery dłużne
Dłużne papiery wartościowe, których emitentem jest Skarb Państwa, reprezentowany zazwyczaj przez odpowiednie ministerstwo (np. Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Skarbu, Ministerstwo Długu Publicznego). Status emitenta gwarantuje najwyższe bezpieczeństwo papierów, dlatego ich nabywcami są często instytucje zaufania publicznego np. Banki, firmy ubezpieczeniowe, fundusze powiernicze. Skarbowe papiery wartościowe występują zazwyczaj w formie weksli, bonów skarbowych lub obligacji skarbowych.
skrypt dłużny
Średnio – lub długoterminowy dłużny papier wartościowy emitowany zarówno przez podmioty gospodarcze (np. Banki, przedsiębiorstwa), jak też władze państwowe lub instytucje ponadnarodowe. Okres ważności skryptów dłużnych wynosi przeciętnie od l roku do 10 lat, choć zdarzają się emisje o dłuższym terminie wykupu. Skrypty dłużne (jeżeli ich emitentem jest podmiot gospodarczy) z reguły nie są zabezpieczone (przez co dla nabywców wzrasta ryzyko niewykupienia pożyczki przez emitenta w terminie), sama zaś emisja nie bywa gwarantowana (tzn. Ryzyko nieuplasowania emisji ponosi emitent). Wartość pojedynczej emisji jest najczęściej niższa niż w przypadku emisji obligacji. Niektóre rodzaje skryptów posiadają możliwość skrócenia początkowego okresu ich ważności poprzez jego wypowiedzenie przez emitenta bądź nabywcę. Skrypty dłużne są przedmiotem obrotu giełdowego lub pozagiełdowego (organizowanego przez agentów emisyjnych – zwykle banki). Najczęstszego podziału skryptów dłużnych dokonuje się w oparciu o kryterium wysokości przynoszonego dochodu na: skrypty dłużne o zmiennym oprocentowaniu lub o oprocentowaniu stałym. Najpopularniejszą formą tego ostatniego jest nota średnioterminowa.
skrypt dłużny o zmiennym oprocentowaniu
Czasami porównywany z obligacją o zmiennym oprocentowaniu, jest średnio – lub długoterminowym (5 – 15 lat) dłużnym papierem wartościowym emitowanym zarówno przez podmioty gospodarcze, jak i władze państwowe. Jako instrument rynku kapitałowego zaistniał w 1970 r. Jego oprocentowanie oparte jest o 3 lub 6 – cio miesięczną stawkę LIBOR powiększoną o stałą marżę. Wysokość oprocentowania jest weryfikowana po każdym 3 lub 6 – cio miesięcznym terminie płatności odsetek.
sola weksel
Inaczej weksel suchy albo prosty, jest to weksel własny albo weksel wystawiony w jednym egzemplarzu.
spekulacja
Mianem transakcji spekulacyjnych określa się transakcje zawierane na rynkach pieniężnych lub kapitałowych (najczęściej na giełdach), w celu maksymalizacji zysku ich uczestników, którzy świadomie i celowo narażają się na ryzyko poniesienia strat (często nawet potęgując ryzyko np. Dla wywołania określonej tendencji na rynku). Najprostszym typem spekulacji jest tzw. Spekulacja prosta, w podziale na spekulację na zwyżkę (ang. Bull speculation) lub na zniżkę (ang. Bear speculation) danego waloru. Spekulacja prosta pociąga za sobą największe ryzyko w przypadku nietrafnej oceny przyszłego poziomu cen instrumentów finansowych. Mniejsze ryzyko występuje w transakcjach spekulacyjnych typu spread (ang. Spread, straddle) polegających na równoczesnym zawarciu na jednej giełdzie transakcji kupna i transakcji sprzedaży tego samego instrumentu finansowego w różnych terminach realizacji (ang. Intracommodity spread).
sprawozdanie finansowe
Dla banków stanowi zestaw czterech dokumentów finansowych (ang. Financial reports) podlegających obowiązkowemu sporządzaniu i publikacji. Są to: bilans, rachunek zysków i strat, informacja dodatkowa oraz sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych.
sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych
Zestawienie wpływów i wypływów środków pieniężnych w ciągu danego okresu, związanych ze zmianami stanów aktywów i pasywów określonego podmiotu. Sprawozdanie pokazuje źródła generowania gotówki w firmie oraz cele jej wydatkowania w danym okresie. Sprawozdanie umożliwia odczytanie stanu płynności podmiotu, a tym samym pozwala ocenić jego sytuację płatniczą, czego dokonanie wyłącznie w oparciu o bilans i rachunek wyników może okazać się zadaniem dość trudnym. Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych banku jest dokumentem pokazującym zmiany sytuacji finansowej w dziedzinach: operacyjnej (np. Zmiany w poziomie należności – kredytów i zobowiązań – depozytów), inwestycyjnej (np. Zmiany w poziomie majątku trwałego lub papierów wartościowych) i finansowej (np. emisje własnych papierów dłużnych, wypłaty dywidendy).
stawka bazowa
Stopa procentowa w oparciu, o którą banki określają własne stawki procentowe. Za stawkę bazową często przyjmuje się: stopy procentowe obowiązujące na międzybankowym rynku pieniężnym (np. stawka LIBOR i WIBOR ), stopy procentowe banku centralnego (np. stopa kredytu redyskontowego lub lombardowego) lub stopy procentowe instytucji, w której bank się refinansuje.
stała stopa procentowa
Stopa procentowa, której nominalna wielkość pozostaje niezmienna przez cały okres obowiązywania umowy kredytowej.
stopa procentowa
Miernik przychodu jaki przysługuje posiadaczowi kapitału z racji udostępnienia innym podmiotom kapitału na określony czas. Stopa procentowa pozwala wyliczyć przyszłą oczekiwaną wartość kapitału na podstawie jego wartości obecnej. Stopę procentową najczęściej podaje się w stosunku rocznym (per anno, p.a.), chociaż w wypadku wysokiej inflacji lub w odniesieniu do niektórych produktów bankowych (np. kredyt lombardowy) bywa podawana także w okresach krótszych (tygodniowych, miesięcznych lub kwartalnych). Rozróżnia się: zmienną, stalą, nominalną, efektywną oraz realną stopę procentową.
stopa procentowa efektywna
Stopa procentowa uwzględniająca całościowy faktyczny przychód z kapitału (przy odsetkach otrzymywanych) lub też całościowy koszt kapitału (przy odsetkach płaconych). Obliczając efektywną stopę procentową należy uwzględnić np. efekt kapitalizacji odsetek, wszystkie prowizje i opłaty związane z danym produktem, metodologię spłaty kapitału i naliczania odsetek (np. od malejącego lub stałego kapitału).
strefa bezpieczeństwa
Zob. Margines bezpieczeństwa
suma bilansowa
Łączna wielkość aktywów banku. Ponieważ w ujęciu matematycznym suma aktywów równa się sumie pasywów, niektórzy jako sumę bilansową podają kwotę pasywów (ang. Total liabilities). Chociaż liczbowo będzie to ta sama wielkość jednak jej interpretacja będzie zupełnie różna. Wielkość sumy bilansowej banku komercyjnego pokazuje stopień aktywności danego banku na rynku, rozumianej przede wszystkim jako prowadzenie działalności depozytowo – kredytowej.
system gospodarczy
Budowa domu systemem gospodarczym oznacza budowę bez udziału generalnego wykonawcy odpowiedzialnego za realizację całego obiektu budowlanego.
T
talon
Przy akcjach występujących w tradycyjnej materialnej postaci (w formie dokumentu papierowego), mianem talonu określa się tę część akcji, która służy do poboru kolejnego arkusza kuponowego (po wykorzystaniu wszystkich kuponów) oraz talonu. Na talonie umieszcza się nazwę spółki, numer i serię akcji oraz ewentualnie inne cechy identyfikacyjne.
termin wymagalności
W bankowości termin zwyczajowo stosowany w odniesieniu do pasywów banku, oznaczający dzień, w którym zgodnie z umową zawartą z klientem zobowiązanie banku powinno zostać uregulowane (np. Umowny dzień zwrotu depozytu klientowi). Termin wymagalności może dotyczyć konieczności uregulowania zobowiązania w całości (np. Zwrot przyjętego depozytu po okresie umowy wraz z odsetkami od depozytu) lub np. Dotyczyć tylko spłaty odsetek należnych klientowi. W tym drugim znaczeniu termin wymagalności odnosi się do odsetek wymagalnych. Potocznie określenie ermin wymagalności stosowane bywa zamiennie z określeniem termin zapadalności.
termin zapadalności
W bankowości termin zwyczajowo stosowany w odniesieniu do aktywów banku, oznaczający dzień, w którym zgodnie z umową zawartą z klientem należność banku powinna być uregulowana przez klienta (np. Umowny dzień spłaty kredytu przez kredytobiorcę). Uregulowanie zobowiązania przez klienta może być rozumiane jako regulacja całościowa (np. Całkowita spłata kredytu) lub tylko jako regulacja odsetek należnych bankowi. W tym drugim znaczeniu termin wymagalności odnosi się do odsetek zapadłych.
towarzystwo budowlane
Instytucja parabankowa zajmująca się gromadzeniem depozytów od ludności i udzielaniem pożyczek budowalnych pod zabezpieczenie hipoteczne. Towarzystwa budowlane powstały w Anglii w XVIII wieku początkowo jako stowarzyszenia kilkunastu osób deklarujących cotygodniowe wpłaty na budowę własnego domu, które po zakończeniu inwestycji ulegały rozwiązaniu. Obecnie (podlegające nadzorowi państwowemu) udzielają pożyczek pod zabezpieczenie hipoteczne na budowę własnego domu do wysokości ok. 90% kosztów budowy. Towarzystwa budowlane funkcjonuj ą na zasadach podobnych do spółdzielni mieszkaniowych, gdyż wkłady oszczędnościowe wnoszone przez deponentów mają formalnie charakter udziałów. Ponieważ wkład może być w każdej chwili wycofany, swoją naturą jest on zbliżony do depozytu bankowego.
transakacje zamiany dewizowej
Transakcje zamiany polegające na jednoczesnym zawarciu dwóch połączonych ze sobą transakcji dewizowych: transakcji natychmiastowej oraztransakcji terminowej. Bank kupuje (sprzedaje) walutę X za walutę Y z datą waluty spot, jednocześnie sprzedając (kupując) tę samą walutę X za walutę Y z datą waluty na termin. Najczęstszym motywem przeprowadzania tego typu transakcji jest arbitraż lub chęć zawarcia transakcji hedgingowej.
transakcje
Nazywane też nierzeczywistymi transakcjami finansowymi i zaliczane do grupy instrumentów pochodnych; to transakcje nierzeczywiste zawierane na wyspecjalizowanych rynkach finansowych będących w istocie giełdami financial futures (pierwsze transakcje zawarto w 1972 r. Na giełdzie IMM w Chicago). Przedmiotem transakcji financial futures są kontrakty określonych walorów finansowych, najczęściej: kursów walut (ang. Currency futures), kursów akcji (ang. Stock futures), wysokości indeksów giełdowych (ang. Index futures), wysokości stóp procentowych różnych instrumentów finansowych (ang. Interest rate futures), a ostatnio także inne np. Cen opcji (ang. Option futures). Sprzedawca kontraktu futures zobowiązuje się w stosunku do nabywcy do dostarczenia przedmiotu transakcji na warunkach określonych w kontrakcie. Zawarte transakcje futures są następnie zgłaszane w izbie rozrachunkowej, która gwarantuje ich wykonanie oraz dokonuje późniejszego rozliczenia. Uczestnicy transakcji składają w izbie rozrachunkowej depozyty zabezpieczające. Rozwiązanie większości transakcji futures następuje zazwyczaj przed terminem realizacji kontraktu, poprzez likwidację otwartych pozycji w izbie rozrachunkowej (poprzez zawarcie transakcji przeciwnej do pierwotnej).
transakcje FX
Transakcje kupna/sprzedaży dewiz przeprowadzane pomiędzy bankami za pośrednictwem dealerów walutowych. Transakcje FX mają charakter transakcji rzeczywistych, a dostawy walut w uzgodnionych terminach dokonywane są na wskazane rachunki ostro. W zależności od terminu dostawy dewiz rozróżnia się transakcje FX natychmiastowe – gdy dostawa dewiz następuje z datą waluty spot (ang. FX – spot), oraz. Transakcje FX terminowe – gdy dostawa dewiz następuje z datą waluty na termin (ang. FX – forward).
transakcje hedgingowe
Transakcje zawierane z chęci uchronienia się przed niekorzystnymi zmianami cen walorów w przyszłości. Transakcja hedgingowa polega na równoczesnym zawarciu z transakcją rzeczywistą terminową (np. Kupno na termin) odwrotnej do niej transakcji nierzeczywistej (sprzedaż na termin). Termin realizacji transakcji nierzeczywistej jest z reguły bliski do terminu realizacji transakcji terminowej rzeczywistej. Wynik transakcji hedgingowej (zysk lub strata) jest rezultatem łącznego rozliczenia obydwu transakcji (rzeczywistej i nierzeczywistej). Rozróżnia się: hedging sprzedażowy (ang. Selling hedge) – zawierany w celu zabezpieczenia się przed spadkiem cen, hedging zakupowy (ang. Buying hedge) – zawierany w celu zabezpieczenia się przed wzrostem cen oraz hedging mieszany (ang. Cmss hedge) – stosowany w odniesieniu do walorów, dla których nie istnieje rynek transakcji nierzeczywistych (poprzez zabezpieczenie się na innym walorze).
transakcje hybrydowe
Transakcje stanowiące połączenie zmodyfikowanych transakcji zamiany (poprzez rozszerzenie przedmiotu transakcji poza tradycyjne dewizy) z transakcjami terminowymi (często typu opcyjnego). Najczęściej spotykanymi rodzajami transakcji hybrydowych są: transakcje zamiany stóp procentowych oraz transakcje zamiany walutowej. Transakcje hybrydowe są w praktyce poddawane dalszym modyfikacjom, w wyniku których powstają transakcje znacznie bardziej skomplikowane niż wymienione powyżej np. Transakcje zamiany walutowej z opcją procentową (ang. Contingent swaps). Złożony charakter takich transakcji przysparza wiele trudności w ocenie ich opłacalności.
transakcje kasowe
Zob. Transakcje natychmiastowe
transakcje natychmiastowe
Zwane też transakcjami kasowymi; to transakcje, których realizacja jest dokonywana niezwłocznie po terminie ich zawarcia (np. w przypadku niektórych giełd towarowych w terminie do 14 dni). W praktyce bankowej transakcje natychmiastowe to transakcje realizowane z datą waluty spot. Transakcje natychmiastowe mają charakter transakcji rzeczywistych.
transakcje nierzeczywiste
Zwane też transakcjami papierowymi; to transakcje, w których nie następuje fizyczna dostawa waloru, natomiast realizacja transakcji jest dokonywana poprzez rozliczenie między stronami różnicy cen. Transakcje nierzeczywiste mają charakter transakcji terminowych. Motywami zawierania transakcji nierzeczywistych są: arbitraż, spekulacja oraz chęć zawarcia transakcji hedgingowej.
transakcje opcyjne
Transakcje nierzeczywiste mające formę umowy zawieranej pomiędzy nabywcą i sprzedawcą opcji. Nabywca opcji po zapłaceniu premii nabywa prawo do kupna (w przypadku opcji kupna) lub sprzedaży (w przypadku opcji sprzedaży) waloru, na który została wystawiona opcja w określonym terminie i po określonej cenie zwanej ceną bazową (ang. Strike price) lub ceną wykonania (ang. Exercise price). Nabywca opcji ma prawo wyboru czy swoje prawa wykorzysta czy też zrezygnuje z zawarcia transakcji (stąd pojęcie opcja), natomiast sprzedawca opcji jest zobowiązany dostosować się do jego wymagań nie mając wpływu na decyzję nabywcy. Istotą transakcji opcyjnych jest nierównomierny podział praw i obowiązków pomiędzy stronami transakcji, a co za tym idzie podział szans zysku i ryzyka strat ponoszonego przez nabywców i sprzedawców. Ryzyko straty dla nabywcy opcji ogranicza się do wysokości zapłaconej premii, zaś dla sprzedawcy jest nielimitowane. Potencjalny zysk nabywcy może być teoretycznie nieograniczony, zaś w przypadku sprzedawcy nie przekracza otrzymanej od nabywcy premii. Transakcje opcyjne mogą być zawierane na rynku giełdowym – tzw. Giełdowe transakcje opcyjne (ang. Traded options, listed options) lub na rynku wolnym – tzw. Transakcje opcyjne negocjowane (ang. Negociated options). Wśród giełdowych transakcji opcyjnych największą rolę odgrywają opcje finansowe. Sam mechanizm przeprowadzania giełdowych transakcji opcyjnych podobny jest do mechanizmu w transakcjach financiał futures tzn. Transakcje są zawierane na wyspecjalizowanych giełdach opcji, przedmiotem transakcji są kontrakty określonych walorów, kontrahentem wobec uczestników transakcji staje się izba rozrachunkowa, a zdecydowana większość zawartych transakcji zostaje rozwiązana przed terminem wygaśnięcia opcji w wyniku zamknięcia otwartych pozycji uczestników transakcji w izbie rozrachunkowej.
transakcje papierowe
Zob. Transakcje nierzeczywiste
transakcje rzeczywiste
Zwane też transakcjami efektywnymi; to transakcje, w których następuje faktyczne przeniesienie prawa własności ze sprzedającego na kupującego w drodze fizycznego dostarczenia waloru kupującemu przez sprzedającego, w określonym terminie i miejscu w zamian za ekwiwalent pieniężny. Transakcje rzeczywiste mogą mieć charakter transakcji natychmiastowych lub transakcji terminowych.
transakcje terminowe
Transakcje, których realizacja dokonywana jest w pewnym terminie po dacie ich zawarcia (np. W przypadku niektórych giełd towarowych po 14 dniach). W praktyce bankowej są to transakcje realizowane z datą waluty na termin. Transakcje terminowe dochodzą do skutku pomiędzy partnerami, z których jeden liczy na zwyżkę kursów, drugi natomiast na zniżkę, przed terminem lub w dniu realizacji transakcji. Transakcje terminowe mogą mieć charakter transakcji rzeczywistych lub nierzeczywistych.
transakcje zamiany
Transakcje przeprowadzane pomiędzy bankami polegające na dokonaniu zamiany pewnych instrumentów finansowych. Najpopularniejszą formą transakcji zamiany są transakcje zamiany dewizowej. Obecnie określenie transakcji zamiany obejmuje znacznie szerszy zakres, poza dewizami przedmiot zamiany mogą stanowić rozmaite instrumenty finansowe (np. Odsetki od kredytów, obligacje, prawa wynikające z papierów wartościowych). Same transakcje zamiany czasami podlegają dalszym modyfikacjom, czego przykładem mogą być transakcje hybrydowe.
transakcje zamiany podwójnej
Stanowią połączenie transakcji zamiany stóp procentowych z transakcjami zamiany walutowej. Przykładowo bank X wymienia z bankiem Y zobowiązanie o zmiennym oprocentowaniu środków zaciągnięte w walucie jednego kraju na zobowiązanie o stałym oprocentowaniu środków zaciągnięte w walucie innego kraju.
transakcje zamiany stóp procentowych
Stanowiące jeden z rodzajów transakcji hybrydowych, polegają na dokonywaniu przez banki wymiany wzajemnych zobowiązań o różnym oprocentowaniu. W wyniku zawartego porozumienia bank X przejmuje na siebie zobowiązanie banku Y z tytułu zmiennego oprocentowania środków, zaś bank Y od X z tytułu stałego oprocentowania środków. Pewną odmianę tego typu transakcji stanowi wymiana zmiennego oprocentowania na inne również zmienne oprocentowanie (ang. Libor basket swap). Przy transakcjach zamiany stóp procentowych wzajemnej wymianie podlegają tylko wielkości wymagalnych odsetek od transakcji z wyłączeniem kwot kapitałów. Transakcje zamiany stóp procentowych banki najczęściej przeprowadzają w odniesieniu do kredytów (ang. Loan swap).
transakcje zamiany walutowej
Stanowiące jeden z rodzajów transakcji hybrydowych, polegają na dokonywaniu przez banki wymiany wzajemnych zobowiązań zaciągniętych w różnych walutach. Przykładowo bank X wymienia z bankiem Y pożyczkę zaciągniętą w DEM na pożyczkę zaciągniętą w USD.
transza
Wydzielona część ogólnej kwoty kredytu. Wypłaty w transzach dokonywane są np. wówczas, gdy kwota przyznanego kredytu jest wysoka (zazwyczaj przy kredytach inwestycyjnych lub kredytach konsorcjalnych). Bank wypłacając kredyt etapami zmniejsza ryzyko kredytowe, gdyż może wstrzymać lub nawet odmówić dalszych wypłat, kiedy kredytobiorca nie spełni warunków określonych w umowie (np. nie dotrzyma harmonogramu realizacji inwestycji).
trasant
Wystawca weksla trasowanego lub czeku
trasat
Podmiot zobowiązany do zapłaty z weksla lub czeku (w przypadku weksla trasowanego osoba, której wystawca traty poleca dokonanie zapłaty sumy wekslowej, w przypadku czeku bank). Trasat staje się osobą zobowiązaną z weksla z chwilą podpisania weksla (zob.też akcept).
trata
Zob. Weksel trasowany
trata płatna za okazaniem
Weksel trasowany płatny w dniu okazania, czyli w dniu przedstawienia do zapłaty.
trata terminowa
Weksel trasowany płatny w określonym terminie (nie będący tratą płatną za okazaniem). Rozróżnia się tratę terminową płatną w: a/ pewien czas po jej okazaniu (ang. After sight bill); b/ w ściśle oznaczonym dniu (ang. Dale bill); c/ w pewien czas po dacie (ang. After date bill).
tytuł egzekucyjny
Prawomocne orzeczenie sądu, akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji lub inne orzeczenie, tytuł, ugoda lub akt, które z mocy ustawy taki tytuł stanowią. Bank ma prawo do wystawienia takiego tytułu przeciwko osobie, która dokonała z nim bezpośrednio czynności bankowej oraz złożyła pisemne oświadczenie o poddaniu się egzekucji i gdy roszczenie będzie wynikało z jednej z siedmiu rodzajów czynności bankowych wymienionych w przepisach. Tak wystawiony przez bank tytuł egzekucyjny będzie podstawą, po nadaniu mu przez sąd klauzuli wykonalności, do prowadzenia egzekucji przeciwko dłużnikowi lub innym osobom zobowiązanym do spełnienia określonego świadczenia.
tytuł wykonawczy
Tytuł egzekucyjny po nadaniu mu przez sąd klauzuli wykonalności. Na mocy aktualnie obowiązujących przepisów, banki mają prawo (do 31.12.1997 r.) Do wystawiania wyciągów z ksiąg banku mających moc tytułów wykonawczych. Na podstawie wyciągu z ksiąg banku może być prowadzona egzekucja komornicza bez potrzeby uzyskiwania od sądu klauzuli wykonalności.
U
ubezpieczenie kredytu
Poprzez ubezpieczenie kredytu ubezpieczyciel (towarzystwo ubezpieczeniowe) przyjmuje na siebie część ryzyka związanego z nieotrzymaniem od dłużnika, w związku z wystąpieniem ściśle określonych zdarzeń, ekwiwalentu udzielonego przez bank kredytu. Ubezpieczenie kredytu nie gwarantuje zapłaty długu w terminie, lecz pokrycie ewentualnej straty w przypadku niedokonania płatności przez dłużnika. Z zasady rozłożenie ryzyka pomiędzy bank i instytucję ubezpieczającą powinno działać stymulująco dla banków udzielających kredytów, ponieważ towarzystwo ubezpieczeniowe przejmując część ryzyka jednocześnie zwiększa zakres kontroli kredytobiorców, dostarcza dodatkowych informacji oraz częstokroć prowadzi fachowe doradztwo.
ubezpieczenie pomostowe kredytu
Ubezpieczenie wykupywane na czas ustanawiania hipoteki na nieruchomości. Po złożeniu w sądzie wymaganych przez bank dokumentów oraz wykupieniu takiego ubezpieczenia bank uruchamia kredyt a ubezpieczyciel przejmuje na siebie ryzyko (a tyma samym i koszty) ewentualnego niespłacenia kredytu przed dokonaniem wpisu w księdze wieczystej.
umowa kredytowa
Umowa o kredyt bankowy ma charakter cywilnoprawny (w polskim prawie zdefiniowana została w prawie bankowym). Jest porozumieniem określającym warunki na jakich kredytodawca zobowiązuje się postawić do dyspozycji kredytobiorcy określoną kwotę środków pieniężnych na podany w umowie czas oraz cel. Zgodnie z polskim prawem bankowym umowa kredytowa musi być zawarta w formie pisemnej i być umową odpłatną tzn. Ustalać oprocentowanie kredytu oraz określać inne niezbędne elementy, takie jak: strony umowy, kwotę kredytu, termin lub terminy postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych oraz terminy spłaty. Ponadto reguluje ona podstawowe wzajemne prawa i obowiązki występujące w relacjach pomiędzy kredytodawcą a kredytobiorcą, wskazuje formę prawnego zabezpieczenia kredytu, warunki ewentualnego wypowiedzenia kredytu; może określać sposób wykorzystania kredytu np. realizowanie płatności na rzecz osób trzecich i inne. Z reguły kredyt udzielany jest w formie bezgotówkowej, wyjątkiem jest gotówkowy kredyt konsumpcyjny utożsamiany często z pożyczką.
V
W
waluta
Termin określający znaki pieniężne danego kraju występujące w postaci banknotów lub monet (tzw. Bilon). Najczęściej rozróżnia się: a/ waluty wymienialne (wewnętrznie, zewnętrznie, częściowo, całkowicie) i niewymienialne oraz b/ waluty krajowe (będące prawnym środkiem płatniczym w danym kraju) i obce (będące prawnymi środkami płatniczymi w innych krajach).
warrant
W terminologii handlowej określenie często stosowane na ogólną nazwę dokumentu (mającego charakter papieru wartościowego) stwierdzającego złożenie towaru w tzw. Domu składowym; b/ w terminologii bankowej instrument finansowy zaliczany do grupy instrumentów pochodnych w swoim charakterze podobny do opcji finansowych. Emitent warranta (sprzedawca) zobowiązuje się w stosunku do nabywcy warranta do zapłaty różnicy między ceną rozliczeniową warranta (tzw. cena wykonania) a ceną giełdową waloru, na który został wystawiony warrant w terminie jego ważności. Alternatywnym (choć rzadkim) sposobem rozwiązania transakcji warrantowych jest fizyczna dostawa przez sprzedawcę warranta walorów będących przedmiotem transakcji. Cena warranta płacona wystawcy przez nabywcę określana jest jako premia. W odróżnieniu od transakcji opcyjnych lub transakcji financiał futures, w transakcjach warrantowych nie występuje izba rozrachunkowa (nabywca ponosi pełne ryzyko nie – wywiązania się sprzedawcy z umowy, dlatego przy transakcjach warrantowych istotna staje się kwestia kondycji finansowej emitenta warranta), zaś strony transakcji nie muszą składać depozytów zabezpieczających. Podziału warrantów dokonuje się w oparciu o te same kryteria co w przypadku transakcji opcyjnych (np. Warranty kupna, sprzedaży, amerykańskie, europejskie). Specyficzną grupę tworzą tzw. warranty egzotyczne, w których sprzedawca oprócz właściwego przedmiotu transakcji oferuje nabywcy różne dodatkowe bonusy. Warranty mogą być przedmiotem obrotu na rynku giełdowym oraz rynku wtórnym organizowanym przez emitenta warranta. Na polskim rynku kapitałowym wyemitowano dotychczas warranty na: akcje spółek giełdowych, obligacje, bony skarbowe oraz powszechne świadectwa udziałowe.
wcześniejsza spłata kredytu
Spłata kredytu dokonywana przed terminem płatności określonym w umowie kredytowej.
weksel
Papier wartościowy zobowiązujący wystawcę lub wskazaną przez niego osobę do bezwarunkowego zapłacenia określonej kwoty pieniżnej w oznaczonym terminie.
weksel ciągniony
Zob. Weksel trasowany
weksel in blanco
Nazywany także wekslem niezupełnym; to dokument zawierający co najmniej podpis wystawcy weksla lub akceptanta złożony w celu zaciągnięcia zobowiązania wekslowego. Weksel in blanco jest szczególnym rodzajem weksla, najczęściej w tej formie pełni funkcję gwarancyjną i wykorzystywany jest dla zabezpieczenia roszczeń np. Przyjmowany jako jedna z form zabezpieczenia kredytu. Weksel in blanco może wypełnić każdy prawny posiadacz weksla. Zazwyczaj łącznie z wystawieniem weksla in blanco zawierane jest porozumienie (zwane deklaracją wekslową) określające zasady wypełnienia weksla, przy czym brak takiego porozumienia nie powoduje nieważności weksla. Z punktu widzenia interesów banku celowe jest umieszczanie na przyjmowanych na zabezpieczenie kredytu wekslach in blanco daty ich wystawienia i miejsca płatności. Według daty wystawienia oceniana jest skuteczność zaciągniętego zobowiązania wekslowego, natomiast określenie miejsca płatności decyduje o właściwości sądu, przed którym dochodzone będzie roszczenie banku.
Weksel Inwestycyjno – Komercyjny
Zob. Weksel komercyjny
weksel komercyjny
Jedna z postaci (oprócz bonów komercyjnych) krótkoterminowych komercyjnych papierów dłużnych występujących na polskim rynku kapitałowym. Istotą tego instrumentu jest oparcie jego konstrukcji prawnej o ustawę o prawie wekslowym z 1936 r. Weksle komercyjne mają formę weksla własnego wystawcy (tzn. Emitenta) z terminem wykupu z reguły nie przekraczającym 12 miesięcy; są sprzedawane nabywcom z dyskontem co oznacza, iż w terminie wykupu, aktualny posiadacz weksla otrzyma od emitenta nominalną kwotę, na którą weksel został wystawiony. Emisja weksli ma zazwyczaj charakter emisji niepublicznej (tzn. Adresowanej do wybranych podmiotów) i jest przeprowadzana przez banki. Banki – agenci emisji organizują również wtórny obrót wekslami podmiotów, dla których przeprowadzały emisję.
weksel niezupełny
Zob. Weksel in blanco weksel prosty – zob. Sola weksel
weksel skarbowy
Jeden z rodzajów skarbowych papierów dłużnych. Ma on formę weksla własnego, którego wystawcą jest Skarb Państwa. Odpowiednikiem weksli skarbowych, bardzo popularnych w krajach anglosaskich (w krajach tych prawo wekslowe ma długą tradycję), są emitowane w Polsce bony skarbowe. Różnice w konstrukcji obydwu instrumentów (w sytuacji, gdy w danym kraju są emitowane zarówno weksle, jak i bony skarbowe) polegają głównie na sposobie naliczania odsetek. Weksle skarbowe są walorem sprzedawanym na bazie dyskonta, zaś bony skarbowe posiadają kupon odsetkowy. Pozostałe różnice występujące w ich konstrukcji prawnej, ze względu na fakt, iż emitentem obydwu instrumentów jest Skarb Państwa, są dla nabywców praktycznie bez znaczenia.
weksel suchy
Zob. Sola weksel
weksel trasowany
Inaczej zwany wekslem ciągnionym albo tratą. Jest to weksel, w którym trasant poleca trasatowi zapłatę określonej sumy pieniężnej w określonym miejscu i czasie remitentowi wskazanemu na wekslu. Trasat powinien akceptować tratę. Trasat nie odpowiada za zobowiązania wynikające z weksla, dopóki trata nie zyska jego akceptu. W razie nieuregulowania należności wynikającej z traty przez dłużnika warunkiem zwrotnego poszukiwania jest protest weksla. Oznacza to, że posiadacz weksla może zwrócić się do swoich poprzedników podpisanych na wekslu o zapłatę sumy wekslowej (przy czym protest przeciw głównym dłużnikom wekslowym tj. Wystawcy weksla, akceptantowi oraz poręczycielom nie jest potrzebny). Ze względu na termin płatności najczęściej wyróżnia się: tratę płatną za okazaniem oraz tratę terminową.
weksel własny
Weksel zawierający bezwarunkowe przyrzeczenie wystawcy weksla zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej w określonym miejscu i czasie remitentowi wskazanemu na wekslu. Obowiązek zapłaty powstaje z chwilą złożenia na wekslu podpisu przez wystawcę weksla.
wekslobiorca
Zob. Remitent
WIBOR
Warsaw Interbank Offered Rate – stopa procentowa dla kredytów polskiego rynku międzybankowego; cena za jaką banki są skłonne pożyczać pieniądze innym bankom. W wielu bankach jest to podstawa wyliczania oprocentowania kredytów mieszkaniowych złotowych.
wierzytelności
Zob. Należności
wkład własny
Udział kredytobiorcy w całkowitym koszcie finansowanej inwestycji. Mogą to być: środki pieniężne, wartość przedpłat, rat, zadatków wniesionych na poczet zakupu/wykupu nieruchomości; koszty poniesione przez wnioskodawcę związane z realizowaną inwestycją i zaakceptowane przez bank. Do kosztów tych nie zalicza się kosztów związanych z uzyskaniem kredytu (tj. kosztów wyceny lub ekspertyzy dla określenia wartości bankowo-hipotecznej danej nieruchomości, koszty opłat zwiazanych z uzyskaniem zabezpieczeń, prowizji, opłat bankowych itp.)
wniosek kredytowy
Prośba o udzielenie kredytu, złożona przez kredytobiorcę najczęściej na formularzu bankowym.
wskaźnik finansowy
Relacja pomiędzy absolutnymi wielkościami finansowymi (np. Wielkością zysku netto i wielkością sumy bilansowej). Niektóre wskaźniki mają ustalone pewne minimalne lub optymalne wielkości (np. Współczynnik wypłacalności), jednak najczęściej interpretacji wielkości danego wskaźnika dokonuje się w oparciu o analogiczne wskaźniki wyliczone dla konkurencyjnych podmiotów z tej samej branży. Interpretacja wskaźnika w oderwaniu od tła ekonomicznego lub branży jest mało przydatna, a często myląca. Warto pamiętać, iż wskaźniki są wielkościami względnymi, natomiast możliwości działania oraz potencjał podmiotu są zdeterminowane pewnymi wielkościami bezwzględnymi np. Dla banku takimi wielkościami są: fundusze własne, suma bilansowa lub zysk netto. Dla banków komercyjnych można wyróżnić 4 podstawowe grupy wskaźników: płynności, rentowności, struktury aktywów oraz adekwatności kapitałowej.
wspólnota majątkowa
Wspólnota powstająca pomiędzy małżonkami z chwilą zawarcia małżeństwa, obejmująca ich dorobek. Małżonkowie odpowiadają wspólnym majątkiem za swoje zobowiązania, także te zaciągnięte tylko przez jednego z nich.
współczynnik adekwatności kapitałowej
Zob. Współczynnik wypłacalności
współczynnik bazylejski
Zob. Współczynnik wypłacalności
współczynnik Cooka
Zob. Współczynnik wypłacalności
współczynnik wypłacalności
Zwany też współczynnikiem bazylejskim (ang. BIS ratio), współczynnikiem adekwatności kapitałowej (ang. Capital adequacy ratio) lub też współczynnikiem Cooka (ang. Cook ratio). Jest obliczany jako iloraz funduszy własnych netto banku do aktywów oraz zobowiązań pozabilansowych przemnożonych przez wagi ryzyka. W Polsce istnieje obecnie 6 wag ryzyka (0%, 10%, 20%, 30%, 50% i 100%) przypisywanych odpowiednim aktywom, natomiast minimalna wielkość samego współczynnika została określona na poziomie 8%. Współczynnik informuje na ile istniejące zasoby kapitałowe banku są w stanie zaabsorbować ryzyko ponoszone przez bank. Duża wysokość współczynnika może wskazywać na unikanie przez bank ponoszenia ryzyka kredytowego, co z reguły znajduje odbicie w niższych zyskach banku.
wykup dźwigniowy
Ma miejsce wtedy, gdy podmiot wykupujący przedsiębiorstwo pożycza potrzebne na to środki pod zastaw aktywów wykupywanego przez siebie przedsiębiorstwa.
wykup przez pracowników
Technicznie przebieg transakcji jest identyczny jak w przypadku wykupu przez zarząd. Praktycznie czysty wykup przez pracowników ma miejsce rzadko kiedy, najczęściej występuje on w formie mieszanej tzn. Łącznie z zarządem.
wykup przez zarząd
Przejęcie firmy przez jej menedżerów dokonywane poprzez wykup udziałów w macierzystej firmie. Aby zmniejszyć koszty i odpowiedzialność finansową wykupujących, technicznie transakcje wykupu są przeprowadzane zazwyczaj za pośrednictwem dodatkowo utworzonej spółki, w której większościowy pakiet lub opcję nabycia takiego pakietu posiadaj ą zainteresowani menedżerowie. Spółka ta wykupuje firmę korzystając z: a/ metody wykupu dźwigniowego (ok. 65% wartości firmy); b/ środków obcych pozyskanych bez udzielania zabezpieczenia lub z bardzo słabym zabezpieczeniem np. Poprzez emisję obligacji śmieciowych (ok. 15% wartości) oraz c/ środków własnych (ok. 20% wartości). Wykup firmy przez zarząd zazwyczaj doprowadza do poprawy jej efektywności. Bywa jednak często oceniany negatywnie z racji oczywistych chęci zarządu do zaniżania wartości przejmowanego przedsiębiorstwa.
wystawca weksla
Osoba wystawiająca weksel. Wystawca weksla własnego sam przyrzeka zapłatę sumy wekslowej w podanym w wekslu terminie. Wystawca weksla trasowanego poleca trasatowi zapłatę sumy wekslowej we wskazanym w wekslu terminie.
X
Y
Z
zabezpieczenie kredytu
Prawne zabezpieczenie zobowiązań dłużnika zaciągniętych wobec banku (dlatego często spotyka się rozbudowane określenie: dodatkowe prawne zabezpieczenie spłaty kredytu). Celem jest zapewnienie bankowi zwrotu należności z tytułu udzielonych kredytów i gwarancji bankowych wraz z odsetkami, prowizjami i innymi kosztami, w razie nieuregulowania zobowiązań przez dłużnika w umownym terminie. Pomimo, że zgodnie z polskim prawem cywilnym dłużnik ponosi odpowiedzialność osobistą za zaciągnięty dług (tzn. Za zaciągnięty przez siebie dług odpowiada on całym swoim majątkiem teraźniejszym i przyszłym) zabezpieczenie może dotyczyć majątku dłużnika jak też majątku osób trzecich. Ustanowienie zabezpieczenia (w przypadku niektórych jego form) ułatwia bankowi dochodzenie roszczeń, zwiększa wartość majątku, z którego bank może się zaspokoić (w przypadku zabezpieczenia przez osoby trzecie), bądź daje możliwość zaspokojenia się z obciążonych rzeczy bez względu na to, czyją stały się własnością (w przypadku ustanowienia tzw. Ograniczonych praw rzeczowych – hipoteki lub zastawu, kiedy mówi się o tzw. odpowiedzialności rzeczowej za dług). Zabezpieczenia kredytów dzielą się na osobiste i rzeczowe. Wśród zabezpieczeń osobistych można wyróżnić: weksel własnym blanco, poręczenie wekslowe, gwarancję bankową, poręczenie według prawa cywilnego, przelew wierzytelności na zabezpieczenia przystąpienie do długu kredytowego, pełnomocnictwo, poddanie się egzekucji aktem notarialnym. Za zabezpieczenia rzeczowe uznaje się: hipotekę, zastaw na zasadach ogólnych, bankowy zastaw rejestrowy, zastaw na prawach, przewłaszczenie na zabezpieczenie, kaucję, blokadę środków na rachunku bankowym, ubezpieczenie kredytu. Przy wyborze formy zabezpieczenia banki kierują się m.in. Wysokością kredytu, długością okresu kredytowania, oceną sytuacji ekonomiczno – finansowej i statusem prawnym kredytobiorcy, ryzykiem związanym z udzieleniem kredytu, realną możliwością zaspokojenia roszczeń banku w możliwie najkrótszym czasie z przyjętego zabezpieczenia oraz ewentualnie kosztami związanymi z jego ustanowieniem. Banki zazwyczaj wymagają ustanowienia zabezpieczenia przed wypłatą kredytu, jednak często dodatkowo zastrzegają sobie możliwość wystąpienia w trakcie kredytowania o jego wzmocnienie, gdy stwierdzą np. Pogorszenie sytuacji finansowej dłużnika bądź znaczne obniżenie realnej wartości dotychczasowego zabezpieczenia. W związku z tym, że bank nie jest pewien, czy w przypadku zaspokajania swoich roszczeń poprzez realizację zabezpieczenia (np. sprzedaż nieruchomości obciążonej hipoteką) uzyskane kwoty wystarczą na spłatę długu (np. rynek ustali niższą cenę bądź dojdzie do podziału z innymi wierzycielami) i na pokrycie dodatkowych kosztów banku związanych z egzekucją, zazwyczaj żąda, aby wartość zabezpieczenia przewyższała kwotę kredytu (w zależności od formy zabezpieczenia, nawet 2 – lub 3 – krotnie). W razie egzekucji, wierzycielowi (bankowi) przysługuje wybór, z których form zabezpieczenia chce się zaspokoić. W razie uregulowania zobowiązań dłużnika, zabezpieczenia zgodnie z prawem tracą moc, jednak w niektórych przypadkach (np. hipoteka, zastaw) zwolnienie zabezpieczeń następuje przy zachowaniu szczególnej formy.
zamknięta pozycja walutowa
W bilansie banku stan równowagi pomiędzy wielkością aktywów i pasywów w walutach obcych. Zamknięta pozycja walutowa (w bankach posiadających licencję dewizową występująca tylko przejściowo) oznacza brak ryzyka dewizowego dla banku.
zapis udziałowy
Przy akcjach występujących w tradycyjnej materialnej postaci (w formie dokumentu papierowego), mianem zapisu udziałowego określa się tę część akcji, która zawiera: nazwę spółki, miejsce jej rejestracji, wielkość kapitału akcyjnego oraz jego podział na liczbę akcji, wartość nominalną jednej akcji, określenie typu akcji (na okaziciela, na zlecenie, imienna), datę emisji, podpisy zarządu spółki.
zarządzanie podatkiem
Proces występujący nie tylko w bankowości, polegający na zarządzaniu finansami firmy w taki sposób, aby podatki przez nią płacone były możliwie niskie. W tym celu bank stara się np. Rozsądnie zarządzać przychodami kasowymi, wykorzystuje ulgi podatkowe lub stara się minimalizować koszty nie będące kosztami uzyskania przychodu w rozumieniu przepisów podatkowych.
zastaw bankowy
W celu zabezpieczenia kredytu udzielonego przez bank, można ustanowić na rzecz banku zastaw na łatwo zbywalnych rzeczach ruchomych, należących do kredytobiorcy lub osoby trzeciej z pozostawieniem przedmiotu obciążonego zastawem w posiadaniu zastawcy lub osoby trzeciej (w odróżnieniu od zastawu na zasadach ogólnych, kiedy to przedmiot zastawu musi być wydany zastawnikowi lub osobie trzeciej). Ustanowienie zastawu bankowego odbywa się na podstawie pisemnej umowy zastawu zawartej pomiędzy zastawcą a bankiem. Zastaw powstaje z chwilą wpisania umowy zastawu do rejestru zastawów prowadzonego przez bank (stąd często spotyka się określenie: bankowy zastaw rejestrowy). Zgodnie z przepisami zastaw bankowy może być ustanowiony wyłącznie w związku z zabezpieczeniem udzielonego kredytu (nie może być ustanawiany na zabezpieczenie wystawionej gwarancji bankowej). Z reguły banki przyjmujące zastaw jako zabezpieczenie kredytu wymagają od zastawcy ubezpieczenia przedmiotu zastawu w całym okresie kredytowania oraz dodatkowo dokonania na swoją rzecz cesji praw z umów ubezpieczenia. Spłata kredytu lub inny sposób wygaśnięcia zobowiązania kredytobiorcy powoduje wygaśnięcie zastawu.
zastaw na prawach
W celu zabezpieczenia kredytu udzielonego przez bank można ustanowić na rzecz banku zastaw na prawach o ile są one zbywalne. Zastaw na prawach dokonywany jest na podstawie umowy zawartej pomiędzy bankiem a właścicielem dokumentu potwierdzającego prawo stanowiące przedmiot zastawu, poprzez wydanie tego dokumentu o ile szczegółowe przepisy nie stanowią inaczej. Umowa o ustanowienie zastawu na prawach powinna być pisemna z potwierdzoną przez notariusza datą jej zawarcia (tzw. Datą pewną). W szczególności zastaw na prawach może być ustanowiony na: wekslach własnych lub wekslach trasowanych, certyfikatach depozytowych, obligacjach, akcjach, udziałach w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, wkładach na imiennych książeczkach oszczędnościowych, prawach z zakresu wynalazczości. Zob. Też zastaw rejestrowy
zastaw prawidłowy z wydaniem rzeczy
Zob. Zastaw na zasadach ogólnych
zastaw rejestrowy
Wierzytelność można zabezpieczyć zastawem rejestrowym (instytucja zastawu rejestrowego zastąpiła stosowany wcześniej zastaw bankowy). Stanowi zabezpieczenie roszczeń wierzyciela w stosunku do dłużnika. Dłużnik może korzystać z przedmiotu obciążonego zastawem (w przeciwieństwie do zastawu na zasadach ogólnych), a osoby trzecie mają możliwość uzyskania wiarygodnej informacji o ustanowieniu takiego zabezpieczenia. Do jego ustanowienia potrzebna jest umowa zawarta pomiędzy zastawcą a zastawnikiem oraz wpis do rejestru zastawów. Umowa zastawu pod rygorem nieważności musi być zawarta na piśmie. Zastawem rejestrowym można będzie obciążyć: rzeczy oznaczone co do tożsamości lub co do gatunku, zbiór rzeczy ruchomych lub praw stanowiących całość gospodarczą, wierzytelności, prawa na dobrach niematerialnych, prawa z papierów wartościowych, a także rzeczy lub prawa, które zastawca nabędzie w przyszłości.
zastawca
Osoba ustanawiająca zastaw (z reguły właściciel rzeczy) na rzecz innej osoby (zastawnika). Zastawca, przez cały czas trwania zastawu, jako właściciel rzeczy ma prawo do rozporządzania nią (może rzecz sprzedać, obciążyć innym ograniczonym prawem rzeczowym), zastrzeżenie przeciwne jest nieważne z mocy prawa. Zastawcą może być dłużnik (kredytobiorca) lub osoba trzecia (która poprzez ustanowienie zastawu odpowiada rzeczowo za cały dług).
zastawnik
Osoba, na rzecz której ustanowiono zastaw. Najczęściej zastawnikiem jest bank udzielający kredytu.
zdolność kredytowa
Zdolność kredytobiorcy lub podmiotu ubiegającego się o kredyt do spłaty kwoty kredytu (rozumianego jako kapitał wraz z odsetkami) w umownych terminach płatności. Według polskiego Prawa Bankowego posiadanie przez podmiot tak rozumianej zdolności kredytowej jest warunkiem niezbędnym do uzyskania kredytu. W wyjątkowych sytuacjach banki mogą udzielić kredytu osobie prawnej nie posiadającej zdolności kredytowej o ile przedłoży ona realny program uzdrowienia swojej firmy. Oceny zdolności kredytowej banki dokonują samodzielnie i posiadają z reguły własne, stworzone w tym celu metodologie. Ocena zdolności kredytowej obejmuje ocenę bieżącej sytuacji ekonomiczno – finansowej danego podmiotu, a także ocenę perspektywicznej zdolności kredytowej kredytobiorcy.
zleceniodawca
Podmiot zlecający bankowi dokonanie określonych czynności. Terminu tego używa się przy poleceniach zapłaty, akredytywach dokumentowych oraz gwarancjach bankowych.
zmienna stopa procentowa
Stopa procentowa, której nominalna wielkość jest wartością zmienną, podawaną w odniesieniu do innej wielkości, która stanowi parametr zmienności (najczęściej w odniesieniu do tzw. Stawki bazowej).
zobowiązania
Jedna z kategorii pasywów. Mianem zobowiązań określa się kapitał obcy pozyskany przez bank od swoich klientów w postaci przyjętych od nich depozytów. Środki pozyskane od klientów (firm lub osób fizycznych) są dla banku z reguły najtańszym pieniądzem. Utrzymanie stabilnej bazy depozytów jest priorytetem dla każdego banku, ponieważ depozyty stanowią podstawę finansowania należności (przede wszystkim kredytów). Stabilna baza depozytów dla banku oznacza, iż średnia kwota środków powierzonych przez klientów na dany okres jest w przybliżeniu stała. Warto pamiętać, iż to co dla banku jest zobowiązaniem wobec danego podmiotu, dla tegoż podmiotu stanowi należność od banku.